ایران به عنوان یک از چهار کشور برتر در زمینه‌ی تولید کاشی و سرامیک شرکت‌های فعالی در این زمینه دارد. با این وجود، علی‌اصغر آهنی‌ها مدیرعامل شرکت آپادانا سرام معتقد است ظرفیت‌های کشور در این صنعت، به دلیل ناقص بودن چرخه‌ی تولید کاشی و سرامیک در ایران به میزان لازم شکوفا نشده است. آهنی‌ها که توانسته است در مدت کوتاه مدیریتش در شرکت آپادانا سرام رکوردهای درخشانی در تولید کاشی و سرامیک در این شرکت از خود به جا بگذارد، درباره‌ی روند توسعه‌ی آپادانا سرام و وضعیت صنعت کاشی و سرامیک در کشور با مدیران نیوز به گفت‌وگو نشسته است.
اختلاف سهامدار و سازنده آپادانا سرام را با مشکل مواجه کرد
ساخت شرکت آپادانا سرام از سال 1381 آغاز شد و این شرکت در اواسط دههی هشتاد به بهره‌برداری رسید. سازنده‌ی این شرکت یکی از بهترین شرکت‌های ایتالیایی در صنعت کاشی و سرامیک بود. این شرکت بنا بود در سه بخش شرکت را بسازد. بخش دیوار، بخش پروسلن و بخش توئینپرس. شرکت ایتالیایی بخش دیوار را به طور کامل تحویل داد، بخش پروسلن را ناتمام گذاشت و ورودی به ساخت بخش توئینپرس نداشت. اختلافات به وجود آمده میان سهامداران شرکت و شرکت ایتالیایی باعث شده بود از سال 1388 تا سال 1402، شرکت در زمینه‌ی تامین قطعات یدکی در وضع ناگواری قرار بگیرد، به صورتی که قطعات از یک وسیله باز میشد و به وسیله‌ای دیگر بسته میشد تا کار به شکل موقت راه بیفتد و خط تولید متوقف نشود.
وضعیت شرکت سخت و شکننده ارزیابی میشد
من در سال 1402 مدیریت این شرکت را با هدف بازیابی جایگاه شرکت برعهده گرفتم و در زمینه با مسائل و مشکلاتی زیادی مواجه بودم. نبود نقدینگی، انباشت مشکلات گذشته و فرهنگی که در شرکت شکل گرفته بود از جمله مسائلی بود که با آن روبه‌رو بودم. در ابتدای کار، من در یک بررسی سریع وضعیت شرکت را بسیار سخت و شکننده ارزیابی کردم. اولین گام برای بهبود وضعیت همراه ساختن لایه‌های نیروی انسانی شرکت بود و پس از آن به تغییر سیاست فروش اقدام کردیم. فروش شرکت به صورت مدت‌دار انجام می‌گرفت و دلیل مشکلات نقدینگی شرکت همین موضوع بود. در اولین گام فروش را از مدت‌دار به نقدی تغییر دادیم و با این سیاست تا امروز موفق شده‌ایم بخش‌های بزرگی از شرکت که هنوز راه‌اندازی نشده بودند را به چرخه‌ی تولید وارد کنیم. راه‌اندازی اسپریدرایر، راه‌اندازی چند خط پرس، راه‌اندازی خط لعاب، راه‌اندازی کوره، بازسازی کامل چنفرهای شرکت و… از جمله مواردی بود که مورد توجه قرار گرفت و خطوط جدیدی هم برای چنفر، بسته‌بندی و تولید راه‌اندازی شد. خط بسته‌بندی را از یک شرکت دانش‌بنیان داخلی که در یزد مشغول به فعالیت است خریداری کردیم.
تولید بیش از یک میلیون متری
یکی از اولین هدف‌گذاری‌های ما برای نوسازی و احیای آپادانا سرام افزایش ظرفیت تولید است. در حال حاضر ما در تولید کاشی و سرامیک دیواری حرف‌های بسیاری برای گفتن داریم و مشتریان بسیاری در این زمینه از محصولات ما استقبال می‌کنند. در حال حاضر ما روزانه سیزده هزار متر محصولات مخصوص دیوار تولید می‌کنیم و با خرید یک خط چنفر مخصوص سرامیک دیواری، ظرفیت این بخش را افزایش خواهیم داد و بیش از ده هزار متر تولید روزانه را افزایش خواهیم داد. در حال حاضر زیرساخت لازم برای تولید کاشی دیواری تا سی هزار متر در روز را داریم. آمارهای ما در بهترین شرایط، تولید حدوداً پانصد هزار متر در ماه را ثبت کرده‌اند. در حال حاضر این تولید به بیش از هشتصد و بیست و پنج هزار متر در ماه گذشته تولید کرده‌ایم و در ماه آذر پیش‌بینی می‌کنیم که تولید را به بیش از یک میلیون متر در ماه برسانیم.
راه‌اندازی بخش تحقیق و توسعه
یکی از محصولاتی که حاشیه‌ی سود شرکت را به شکل قابل توجهی بالا می‌برد محصولات پولیشی است. در ابتدا ما قصد داشتیم خط تولید این محصولات را وارد کنیم ولی پس از راه‌اندازی بخش تحقیق و توسعه در شرکت که در زمان مدیریت من افتتاح شد به این نتیجه رسیدیم که با راه‌اندازی بخشی از دستگاه‌ها که تاکنون از مدار تولید خارج بوده‌اند توانایی تولید این محصولات را خواهیم داشت و ظرف دو ماه آینده تولید این دسته از محصولات را آغاز می‌کنیم.
خروج شرکت از وضعیت تک‌منبعی
شرکت آپادانا سرام در زمینه‌ی مواد اولیه به نوعی وابسته به یک منبع بود. از جمله اقداماتی که در دوران مدیریت من انجام شد، تنوع‌بخشی به منابع تأمین مواد اولیه بود که در این زمینه نیز بخش تحقیق و توسعه بسیار به کمک ما آمد و رقابتی شدن بحث تأمین منابع، به ما در کم شدن هزینه‌های تولید و در نتیجه افزایش حاشیه‌ی سود کمک شایانی خواهد کرد.
تلاش برای تغییر فرهنگ کار
ما در زمینه‌ی کیفیت باید وضعیت خود را ارتقا بدهیم و به تولید محصولات درجه اول بپردازیم. یکی از لوازم اساسی این امر تغییر فرهنگ کار در کارخانه است و در این زمینه با برگزاری کلاسهای آموزشی برای لایه‌های مدیریتی شرکت از سرشیفت به بالا تلاش جدیای انجام داده‌ایم و امیدواریم این دوره‌های آموزشی فرهنگ ارتقای کیفیت در کارخانه را نهادینه کند.
افزایش پنجاه درصدی تولید تا پایان سال
امید ما این است که تا پایان امسال مرز تولید را تا بیش از پنجاه درصد افزایش دهیم و تولید را به یک میلیون و دویست هزار متر در ماه برسانیم و در حال حاضر جلوتر از اهداف حرکت می‌کنیم. در این زمینه ما علاوه بر استفاده‌ی تمام و کمال از نیروهای شرکت در بخش تولید، به جذب نیروی انسانی تازه نیز نیاز خواهیم داشت. در حال حاضر تعداد کارکنان شرکت 730 نفر است که نزدیک به ده درصد از این تعداد در ماه‌های اخیر جذب شرکت شده‌اند و در آینده نیز تعداد نیروی انسانی متناسب با افزایش تولید، افزایش پیدا خواهد کرد. برای رسیدن به مرز تولید یک میلیون و دویست هزار متر طبیعتاً باید جذب نیروی انسانی داشته باشیم. حتی نیروهایی که به دلیل مشکلات پیشتر از کارخانه رفته بودند اکنون علاقه‌مند به بازگشت هستند.
تولید چهار برابری تا پایان 1403
امیدواریم در سال 1403 بتوانیم تولید را به مرز یک میلیون و هشتصد هزار متر مربع در ماه برسانیم. برای رسیدن به این مرز ما نیازمند حل مشکلات جذب منابع مالی در شرکت هستیم. اختلافاتی که بین سهامدار و شرکت سازنده وجود دارد باعث شده است شرکت آپادانا سرام نتواند تسهیلات بانکی دریافت کند و این موضوع به روند توسعه آسیب جدی وارد می‌کند. از جمله اقداماتی که باید صورت بگیرد و امیدواریم با حمایت صندوق بازنشستگی و هلدینگ آتیه صبا در این مسیر گام برداریم حل این اختلاف است تا بتوانیم میزان تولید را ظرف کمتر از دو سال نزدیک به چهار برابر کنیم.
سهم دو تا سه درصدی در بازار داخلی
در حال حاضر آپادانا سرام یکی از کارخانه‌های گروه دوم تولید کاشی و سرامیک است. شرکت‌هایی هستند که در گروه یک این صنعت به سر می‌برند و محصولاتی با کیفیت بالاتر تولید می‌کنند و ما نیز در بعضی محصولات به این گروه نزدیک هستیم. هدف‌گذاری ما ورود به گروه یک تولید و ارائه‌ی کاشی با بهترین کیفیت است. در حال حاضر ما سهمی در حدود دو تا سه درصد بازار داخلی را داریم.
صادرات شصت درصدی محصولات
در زمینه‌ی صادرات نیز شرکت ما فعال است و بالای شصت درصد محصولاتمان صادر می‌شود. بازار عمدهی صادراتیمان کشور عراق است و شبکه‌های توزیع شرکت به طور مستقیم در این بازار به فعالیت مشغول است. ما حتی از عراق پروژهه‌ای بزرگ دولتی گرفته‌ایم و به عنوان نمونه در زمینه‌ی ساخت یک شهرک مسکونی در کربلا به طور مستقیم ورود کرده‌ایم و با حذف واسطه جنس را به دست خریدار می‌رسانیم. همچنین در زمینه‌ی بازسازی مدارس با دولت عراق مشغول همکاری هستیم. علاوه بر این در بازارهای آسیای میانه و به‌ویژه روسیه مشغول به فعالیت شده‌ایم و نیز در کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس به کشور عمان به عنوان یک بازار هدف نگاه می‌کنیم و بازاری را در آنجا برای محصولات خودمان شکل داده‌ایم. کاشی و سرامیک وزن زیادی دارد و بازارهای آن به شکل عام منطقه‌ای هستند. ما نیز در این زمینه با تمرکز بیشتری ورود داشته‌ایم و تلاشمان کسب سهم هر چه بیشتر در بازارهای منطقه است.
تنگناهای ناشی از انتقال ارز
یکی از مهمترین مسائل و مشکلات ما در زمینه‌ی صادرات مسئله‌ی انتقال ارز به کشور است. شرکت‌های بزرگ نظیر پتروشیمی‌ها و… در این زمینه دست بازتری دارند ولی شرکت‌های کوچک و متوسط به دلیل مسائل و مشکلات بانکی با تنگنای قابل توجهی مواجه هستند. لازم است که دولت در این زمینه فعالیت بیشتری داشته باشد و با امضای تفاهم‌نامه‌هایی با کشورهایی که بازار عمدهی هدف محصولات صادراتی ایران هستند به صادرکنندگان کوچکتر یاری برساند. ما در حال حاضر برای تأمین مواد اولیه مشکلات بسیاری داریم و همین مشکلات از جمله باعث کاهش نقدینگی کشور می‌شود. ما در حال حاضر نمی‌توانیم برای واردات مواد اولیه ال. سی.های مدت‌دار باز کنیم و این موضوع و موضوعات دیگری از این دست بسیار آسیب‌رسان است.
میانگین قیمت کاشی ایران در بازارهای جهانی پایین است
ایران چهارمین تولیدکنندهی کاشی و سرامیک در دنیاست اما به این دلیل که استراتژی جامع این صنعت هنوز تدوین نشده است، ما از منظر قیمت فروش در بازارهای بین‌المللی نتوانسته‌ایم همپا با رقبا پیش برویم. میانگین قیمت کاشی و سرامیک ایران در بازارهای جهانی 2 تا 4 دلار است، در صورتی که کاشی و سرامیک ترکیه به قیمت 7 تا 8 دلار به فروش می‌رسد و میانگین قیمت رقبای اروپایی ما در حدود 15 یورو است. دلیل این ضعف، نقصان‌های ما در بحث تولید است که با یک استراتژی صحیح می‌توان آن را جبران کرد. ما چرخه‌ی تولید کاشی و سرامیک را در ایران تکمیل نکرده‌ایم و به همین دلیل در بخش‌هایی نیازمند واردات مواد اولیه هستیم، در صورتی که امکان بومی‌سازی تمامی اجزای چرخه‌ی تولید در ایران وجود دارد. از سوی دیگر سوبسیدهایی که در بحث واردات به دلیل تفاوت قیمت دلار وجود دارد، باعث می‌شود که مسئله‌ی واردات در این صنعت سودآور و انگیزه‌بخش باشد و همین موضوع باعث می‌شود که عرصه‌های تولیدی این صنعت با مسائل و مشکلات بسیاری مواجه باشد.
ضعف‌های ناشی از فقدان استراتژی
خاک مورد نیاز برای تولید کاشی و سرامیک داخلی است و لعاب آن نیز در داخل تولید می‌شود اما بخشی از مواد اولیه‌ی لعاب وارداتی است. شاید درصد مواد اولیه‌ی وارداتی کم باشد اما این مواد وارداتی ارزش بالایی دارند. شاید اگر پنج درصد مواد اولیه وارداتی باشد، ارزش این مواد وارداتی به اندازه‌ی پنجاه درصد کل مواد مورد نیاز تولید کاشی و سرامیک باشد. در استراتژی جامع صنعت کاشی و سرامیک برای انگیزه‌بخشی در زمینه‌ی تولید مواد اولیه‌ای که اکنون وارد می‌شود باید تشویق‌ها و انگیزه‌بخشی‌هایی صورت بگیرد و به دلیل فقدان این استراتژی در حال حاضر انگیزهای برای ورود به این بخشها وجود ندارد و به همین دلیل زنجیره تکمیل نمی‌شود. در دنیا امکان‌پذیر نیست که همه‌چیز را در یک کشور ساخت و تبادل اقتصادی جزء لاینفک اقتصاد است، ولی میشد که بخش قابل‌توجهی از این مواد را در داخل تولید کرد. یکی از مسائل و مشکلات ما این است که متولی مشخصی برای صنعت کاشی و سرامیک نداریم. هر بخش از یک زاویه به این صنعت نگاه می‌کند و عدم وجود یک متولی باعث می‌شود نتوانیم به استراتژی واحد برسیم. اولین گام در مسیر رسیدن به استراتژی مشخص شدن یک متولی واحد برای سیاستگذاری در این صنعت است.
