رشد کشور در گرو رشد تولید و رشد تولید در گرو جذب مشارکت سرمایه‌گذاران است. این موضوع در شرایط کنونی که کشور با بحران‌های ویژه‌ای در زمینه اقتصاد دست به گریبان است امری مشکل و مسئله‌زاست که حل آن نیازمند تدبیر مدیران است. دکتر نوید خاصه‌باف مدیرعامل سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری تهران از تدابیری که برای جذب مشارکت سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی اندیشیده شده می‌گوید و وعده می‌دهد سال 1403 سال تحول ویژه در مشارکت سرمایه‌گذاران در شهر تهران است.
وظیفه ما مولدسازی و ایجاد ارزش افزوده است
یکی از مهم‌ترین هدیه‌های انقلاب اسلامی به مردم، باز کردن دست آنها در زمینه دخالت در امور اجرایی کشور و مشارکت عمومی در تعیین سرنوشت کشور بود. این موضوع ابعاد مختلفی در زمینه‌های سیاسی و فرهنگی و اقتصادی را در بر می‌گیرد. در زمینه اقتصادی باید توجه داشت که امروزه با توجه به گسترش و تنوع حوزه‌های فعالیت‌های اقتصادی، تولید و خدماتی، برای بهبود خدمت‌رسانی ناگزیر هستیم از فعالیت بخش‌های عمومی، خصوصی و مردمی در کنار یکدیگر بهره ببریم. سازمان سرمایه‌گذاری و جلب مشارکت‌های مردمی شهرداری تهران در راستای وظیفه تعریف شده برای خود که مولدسازی و ایجاد ارزش افزوده است در سال 1384 برای جلب هر چه بیشتر و بهتر مشارکت‌های مردمی تشکیل شده است. مسئولان شهری حدوداً بیست سال پیش به این نتیجه رسیده بودند که با روش‌های سنتی نمی‌توان شهر را اداره کرد و این موضوع اکنون بیش از گذشته ملموس و عیان است که ما باید به دنبال مدل‌های مالی جدید باشیم و با بهره‌گیری از ظرفیت‌های مالی مردمی هم بهره‌ی اقتصادی مناسبی به مردم برسانیم و هم خدمات مناسبی در راستای امور شهری به شهروندان ارائه کنیم.
ما در خدمت مولدسازی سرمایه‌های مردمی هستیم
در حال حاضر، با توجه به این‌که مردم بر پایه‌ی وضعیت تورمی جامعه در پی فرصت‌هایی هستند تا سرمایه خود را در بخش‌های مولد سرمایه‌گذاری کنند، باید فرصت‌های مناسبی برای چنین سرمایه‌گذاری‌هایی فراهم آورد. ما در شرایطی هستیم که مردم برای مولدسازی سرمایه به خرید خودرو رو می‌آورند و خودرو از حالت مصرفی خارج شده و به کالای سرمایه‌ای تبدیل شده است. این در صورتی است که خودرو به عنوان یک کالای مولد ارزیابی نمی‌شود و اگر مردم فرصت‌های بهتری در پیش رو داشته باشند، خودرو به وضعیت مصرفی خود باز می‌گردد. در چنین شرایطی هنری که ما در سازمان سرمایه‌گذاری شهرداری تهران می‌توانیم داشته باشیم تعریف پروژه‌هایی است که مردم با سرمایه‌گذاری در آنها هم از منظر مالی نافع می‌شوند و هم از نظر اجتماعی و خدمات شهری از نفع این پروژه‌ها بهره می‌برند. سازمان سرمایه‌گذاری هم در گذشته و هم امروز در این زمینه فعالیت‌های قابل توجهی انجام داده و البته فعالیت نزدیک به دو دهه‌ای‌اش فارغ از فراز و نشیب هم نبوده است.
جذب سرمایه اگر به سمت مولدسازی نرود تورم‌زاست
نهادهای متعددی مدعی جذب سرمایه مردمی هستند ولی رویکردهای آنها در راستای مولدسازی سرمایه نیست و بیش از هر چیز به امور مرتبط با دلالی مشغول هستند و به تورم دامن می‌زنند. در صورتی که اگر سرمایه‌های مردمی به سمت تولید سوق داده شود، این امر هم در مهار تورم موثر خواهد بود و هم در پاسخگویی به نیازهای عمومی جامعه موثر واقع خواهد شد.
میل مردم به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های تجاری کم شده است
در بدو تأسیس سازمان سرمایه‌گذاری شهرداری تهران مردم به طور سنتی در زمینه ساخت ملک‌های تجاری به فعالیت و مشارکت می‌پرداختند و مردم تمایل داشتند با سرمایه‌گذاری خرد و در یک بازه زمانی مشخص یک ملک تجاری را تملک کنند. اگر فهرست پروژه‌های سازمان در طول سالیان را مدنظر قرار دهیم مشاهده خواهیم کرد که بیش از هشتاد درصد سرمایه‌گذاری‌های به بناهای تجاری مرتبط است اما در حال حاضر با توجه به روند اقتصادی جامعه تمایل به فعالیت در زمینه‌های تجاری کم شده و مردم بیشتر به سمت مسکن هجوم آورده‌اند. در زمینه مسکن گردش مالی در حال حاضر راحت‌تر انجام می‌شود و خرید و فروش به اندازه املاک تجاری راکد نیست و دلیل این توجه همین موضوع است. در چنین شرایطی سرمایه‌گذاران تمایل زیادی به بستن قراردادهای ساخت مسکن با سازمان ما دارند.
آورده‌های شهرداری در سرمایه‌گذاری مشترک متنوع است
در یک سرمایه‌گذاری مشترک هر کس آورده‌ای دارد. یکی پول و یکی زمین و دیگری مباحث فنی و در مواردی ایده، آورده‌هایی هستند که به سرمایه‌گذاری مشترک می‌انجامند. در شهرداری تهران ظرفیت‌های زیادی وجود دارد که می‌تواند به عنوان آورده در یک سرمایه‌گذاری مشترک دخالت داده شود اما در گذشته عموم آورده‌های شهرداری عوارض و یا زمین بوده است. امروز ما تلاش کرده‌ایم با احصای ظرفیت‌ها، آورده‌های شهرداری را متنوع کنیم. به عنوان نمونه ظرفیت شهرداری در امور خدماتی خود می‌تواند به عنوان یک آورده در سرمایه‌گذاری مشترک دخیل شود. اعتماد مردم به شهرداری به عنوان یک نهاد عمومی، ظرفیت شهرداری برای خدمت‌رسانی در حوزه‌های مختلف از جمله حوزه حمل و نقل و… می‌تواند از دیگر آورده‌های شهرداری در سرمایه‌گذاری مشترک باشد. امروز اگر شهرداری تهران بخواهد در زمینه ساخت خودروی برقی با شرکت‌های خصوصی ساخت خودرو مشارکت کند، وجود مشتریان بالقوه که شرکت‌های مرتبط با تاکسی‌رانی یا اتوبوس‌رانی هستند یکی از آورده‌های شهرداری خواهد بود.
شهرداری می‌تواند در زمینه جذب سرمایه‌های خرد فعال شود
شهرداری به عنوان یک نهاد عمومی مورد اعتماد می‌تواند در زمینه جمع‌آوری سرمایه‌های خرد عمومی که یکی از مهم‌ترین شیوه‌ها برای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه محسوب می‌شود، می‌تواند فعالیت جدی و مطمئنی داشته باشد. قطعاً در زمینه جذب سرمایه‌های خرد میزان اعتمادی که به یک نهاد عمومی با پشتوانه خواهد شد با میزان اعتمادی که به یک صندوق خصوصی جذب سرمایه می‌شود قابل مقایسه نخواهد بود. ما اگر در شهرداری تهران سازوکار مناسبی فراهم کنیم می‌توانیم حتی در سطح محلات از طریق مساجد و مراکز فرهنگی به جذب سرمایه‌های خرد بپردازیم و این سرمایه را در مسیر بهبود رفاه عمومی جامعه به کار بیندازیم.
سرمایه‌گذاران خارجی منتظر اعلام نظر ما هستند
ما در زمینه جذب سرمایه‌گذار خارجی علاوه بر تحریم، درگیر خودتحریمی هم بوده‌ایم و اگر سازوکارهای مناسبی برای جذب سرمایه‌گذار اتخاذ می‌شد پیش از این نیز می‌توانستیم از سرمایه‌گذاران خارجی بهره ببریم. در حال حاضر با تدابیر شهردار محترم تهران آقای زاکانی و معاون مالی و اقتصادی ایشان آقای فروزنده، ما در حال حاضر نزدیک به ده سرمایه‌گذار خارجی آماده برای سرمایه‌گذاری در تهران داریم که منتظر اعلام نظر ما هستند. آنها سرمایه و آمادگی لازم برای همکاری را دارند و اگر سرمایه‌گذاری صورت نمی‌گیرد به سازوکارهای داخلی و ترس مدیران از نهادهای نظارتی و تبعات تصمیم‌گیری‌ها باز می‌گردد. در حال حاضر با تدابیر شهردار محترم و معاون مالی و اقتصادی ایشان سرمایه‌گذاری‌های مشترک زیادی با شرکای خارجی در تهران در آستانه اجراست. این سرمایه‌گذاری‌ها از تولید خودرو و اتوبوس برقی، سرمایه‌گذاری در زمینه تأسیس زباله‌سوز، سرمایه‌گذاری در زمینه‌های مرتبط با گردشگری و از جمله هتل‌سازی و… را شامل می‌شود. سرعت ما در این زمینه مقداری کند است و لازم است همین جا از دستگاه‌های نظارتی و همکاری‌شان در این زمینه تشکر کنم که با روی گشاده با این موضوع برخورد کردند. ما از نظرات ارشادی دستگاه‌های نظارتی در همه مراحل سرمایه‌گذاری مشترک بهره خواهیم برد تا نه در زمینه‌های نظارتی دچار مشکل شویم و نه روند کار به دلیل مشکلات با دستگاه‌های نظارتی قفل شود. امیدواریم روند به سمتی پیش برود که دستگاه‌های نظارتی نه به خاطر جذب سرمایه‌گذار، که به دلیل ناتوانی در جذب سرمایه‌گذار مدیران را مواخذه کنند.
150 هزار میلیارد پروژه قفل شده بود
ارزش پروژه‌هایی که پیشتر در سازمان سرمایه‌گذاری به قفل خورده بود و متوقف شده بود بیش از صد و پنجاه همت است. این پروژه‌ها اغلب در پیچ‌وخم‌های حقوقی گرفتار شده بودند و بیشتر موارد این مشکلات به خاطر ترس مدیران از تصمیم‌گیری در سنوات گذشته بوده است. قفل عموم این پروژه‌ها باز شده یا در حال باز شدن است و در دو سه مورد به دلیل زیاده‌خواهی طرف مقابل ناچار هستیم از مراجع ذی‌صلاح موضوع را پیگیری کنیم. از صد و پنجاه همت،
سی هزار میلیارد از سرمایه‌گذاری‌های قفل شده تعیین تکلیف شده‌اند
تا کنون توانسته‌ایم سی هزار میلیارد را تعیین تکلیف کنیم. تا یکی دو ماه آینده نیز تکلیف سی تا سی و پنج همت دیگر از پروژه‌های سرمایه‌گذاری مشترک تعیین تکلیف می‌شوند. از جمله پروژه‌هایی که به زودی تعیین تکلیف می‌شوند پروژه هزار و یک شهر و نیز پروژه صادقیه هستند. مشکل پروژه‌های مدائن، باران، المپیک و پارکینگ چیتگر نیز به زودی حل می‌شود. از میان پروژه‌هایی که پس از تعیین تکلیف به بهره‌برداری رسیده‌اند می‌توان به پروژه مرداس در خیابان سعدی که دوازده درصد آن به شهرداری تعلق داشت و پروژه مسافر که تا چند ماه آینده به بهره‌برداری خواهد رسید می‌توان اشاره کرد.
شهردار تهران نسبت به تضییع حقوق کسانی که با شهرداری دچار اختلاف شده‌اند حساس است
در ادوار گذشته به این دلیل که نحوه مواجهه با نهادهای نظارتی مناسب نبود، مدیران از مذاکره با طرف‌های اختلاف اجتناب می‌کردند تا بعدتر به زد و بند متهم نشوند. آنها پرونده‌ها را به دادگاه یا مراجع حل اختلاف می‌فرستادند و همین موضوع پروژه‌ها را از روند اجرایی خارج می‌کرد. حتی ما در برخی پرونده‌ها در دادگاه محکوم می‌شدیم ولی مدیر سرش را بالا می‌گرفت و می‌گفت اگر محکوم شده‌ایم اشکال ندارد و این رای قاضی بوده است. من با این ادبیات مشکل زیادی دارم. من به معاون مالی شهرداری پیشنهاد دادم اجازه بدهند ما مسائل موجود با سرمایه‌گذاران مشترک را از مسیر مذاکره پیش ببریم و مسائل را حل کنیم. ما در چندین جلسه با شهردار محترم با این گفته از ایشان مواجه شدیم که اگر شهرداری ذره‌ای از حقوق طرف مقابل را تضییع بکند، ولو این‌که این تضییع به نفع شهرداری باشد، من از این موضوع نمی‌گذرم. شهردار تهران ما را مسئول اعاده حقوق هر دو طرف دعوا کرده است. ما نگاه از بالا به پایین به سرمایه‌گذاران مشترک یا پیمان‌کاران نداریم. پیشتر حتی در پروژه‌هایی که شهرداری تنها بیست درصد در آنها شراکت داشت، طوری از بالا و با دید حاکمیتی با سرمایه‌گذار مشترک برخورد می‌شد که او نمی‌توانست کار خود را به درستی انجام بدهد. حتی در پرونده‌هایی طرف‌های اختلاف از این موضوع که ما با آنها نشسته‌ایم و نه بالا بلکه به عنوان یک شریک با آنها مذاکره می‌کنیم احساس خوشایندی دارند و از خواسته خود کوتاه می‌آیند.
اختیار سرمایه‌گذاری را به مناطق شهرداری تفویض کرده‌ایم
خوشبختانه در حال حاضر نگاه شهردار محترم و معاونین ایشان به موضوع سرمایه‌گذاری بسیار باز است. یکی از اقدامات خوبی که در این زمینه صورت گرفته است، بحث تفویض اختیار برای سرمایه‌گذاری است. مسئله این بود که حتی در کوچک‌ترین موارد سرمایه‌گذاری مشترک، سازمان سرمایه‌گذاری رأساً وارد می‌شد و این موضوع روند کار را بسیار کند و حتی مختل می‌کرد. مثلاً اگر قرار بود دو صندلی در یک پارک با سرمایه‌گذاری مشترک تعویض شود، پرونده آن تا هفت ماه در سازمان خاک می‌خورد. خوشبختانه با نگاه مساعد معاون محترم مالی و شهردار تهران و اعضای شورای شهر، تصمیم گرفته شد اختیار تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری تا پانصد میلیارد تومان به مناطق شهرداری تفویض شود. برای پروژه‌های بیش از این مبلغ لازم است که ابعاد اقتصادی و فنی در سازمان بررسی شود.
با طرح پنجره واحد روند مشارکت با سرمایه‌گذاران تسریع می‌شود
ما در سال‌های گذشته از تمام ظرفیت قانونی خود در زمینه سرمایه‌گذاری استفاده نکرده‌ایم و نیز در زمینه تسریع کار مشارکت با سرمایه‌گذاران نیازمند فعالیت جدی هستیم. در این زمینه طرحی به نام پنجره واحد تدوین شده و در آستانه ارائه به شورای شهر است که بر مبنای آن هر سرمایه‌گذار که صبح برای عقد قرارداد سرمایه‌گذاری به سازمان آمد، بعدازظهر همان روز با قرارداد از سازمان بیرون خواهد رفت. در واقع ما در این طرح فرآیندهای استعلام برای جذب سرمایه‌گذار را متمرکز می‌کنیم و با حضور نمایندگان تام‌الاختیار بخش‌های مختلف شهرداری در سازمان سرمایه‌گذاری، فرآیند جذب سرمایه‌گذار تسریع خواهد شد. موضوع پنجره واحد سرمایه‌گذاری تا سال 1403 عملیاتی خواهد شد.
برای جذب سیصد همت سرمایه جدید برنامه داریم
طی پنج سال گذشته، تقریباً وضعیت جذب سرمایه‌گذار جدید در سازمان سرمایه‌گذاری صفر بوده است. آقای دکتر زاکانی حتی قبل از ورود بنده به سازمان اطلاعاتی را احصا و بررسی کرده بودند و برنامه‌ای برای جذب سیصد همت سرمایه‌گذاری تدوین کرده بودند و ما بر اساس همان مسیر راه کار را شروع کردیم و در ماه‌های گذشته در زمینه پروژه‌های خرد حدود سیصد میلیارد تومان جذب مشارکت داشته‌ایم. در نقشه راه سیصد همتی شهرداری تهران، مواردی نظیر ساخت زباله‌سوز، شهربازی، پارکینگ حرم حضرت عبدالعظیم و… را شامل می‌شود. ما در نه پروژه به هفتاد همت سرمایه‌گذاری جدید نیازمند هستیم که از این هفتاد همت حدود ده همت برای ساخت هتل، حدود سی همت در زمینه زباله‌سوز سرمایه‌گذاری خارجی خواهد بود و مابقی را سرمایه‌گذاران داخلی تأمین خواهند کرد. تا کنون بیشتر تلاش ما بر رفع موانع برای به راه افتادن چرخه سرمایه‌گذاری متمرکز بوده است و با نهایی شدن مسئله تفویض اختیار و حل مسائل و مشکلات پیشین، ساختار سازمانی سرمایه‌گذاری و مشارکت مناطق با همراهی شهرداران محترم مناطق در حال اصلاح است تا در سال 1403 تحولی ویژه در زمینه سرمایه‌گذاری مشارکتی در شهر تهران را شاهد باشیم.
