صنعت بیمه، این صنعت فرهنگ‌ساز و تأثیرگذار در زندگی مردم، با وجود سابقه به نسبت طولانی‌اش در ایران، هنوز نتوانسته است ضریب نفوذی هم‌تراز با انتظارات پیدا کند. دکتر غلامرضا سلیمانی رئیس‌کل اسبق بیمه مرکزی ایران در این گفتوگو کم‌توجهی به فرهنگ‌سازی و در سال‌های اخیر مسائل و مشکلات اقتصادی را از عوامل اساسی کمبود ضریب نفوذ بیمه در ایران می‌داند و معتقد است شرکت‌های بیمه‌ای که اولین قربانیان تحریم ایران بودند، با وفاداری به تعهداتشان نسبت به پرداخت خسارات می‌توانند در جلب اعتماد مردم به صنعت بیمه موثر باشند. او حرکت از روش‌های سنتی به سمت روش‌های نوین در بیمه‌گذاری را ضروری می‌داند و بیان می‌کند که حتی در بازار کم رونق امروز شرکت‌های بیمه‌ای می‌توانند با رقابت سالم، کیفیت بالا، قیمت و سرعت مناسب می‌توانند به سمت توسعه حرکت کنند. خواندن مشروح این گفتوگو را به فعالان بیمه و دغدغه‌مندان توسعه ایران توصیه می‌کنیم.
آنچه در جهان توسعه‌یافته مشاهده می‌شود نشان از افزایش ضریب نفوذ صنعت بیمه در زندگی مردم دارد. این صنعت در حال حاضر سبقه‌ای طولانی در کشور ما دارد اما از ضریب نفوذ مناسبی بهره نمی‌برد. چرا وضع به این صورت است؟
انتظار ما این است که ضریب نفوذ بسیار بیش از چیزی که هست باشد اما طبق آمارها ضریب نفوذ در حال حاضر عددی در حدود دو و چهار دهم درصد را نشان می‌دهد که با نرم‌های جهانی فاصله قابل توجهی دارد. بخشی از این ضریب نفوذ پایین به ناتوانی ما در جا انداختن فرهنگ بیمه‌ای در کشور باز می‌گردد و یکی از دلایل به کمبود فعالیت ما در بخش‌های نظیر بیمه‌های حوادث، بیمه‌های مهندسی و… بازمی‌گردد. ما در حال حاضر صندوق خسارت طبیعی را در کشور فعال کرده‌ایم ولی هنوز میزان استقبال از آن به شکلی نیست که اثر معناداری در درصدهای مربوط به ضریب نفوذ بیمه داشته باشد. نظام بیمه‌ای ما نظام پیشرفته‌ای است و همه نوع بیمه قابلیت ارائه دارد ولی عدم فرهنگ‌سازی و در کنار آن وضع نه چندان مناسب اقتصادی عموم جامعه باعث شده است که بیمه جایگاه واقعی خود را در زندگی مردم پیدا نکند. حتی آن بخش‌هایی از بیمه که مورد توجه قرار می‌گیرد به جنبه‌های اجباری بیمه نظیر شخص ثالث و بیمه‌های درمانی مربوط می‌شود.
چرا شرکت‌های بیمه در زمینه بازاریابی برای صنعت بیمه یا به عبارت دیگر همان فرهنگ‌سازی فعال نبوده‌اند؟
شرکت‌های بیمه به آن میزان که در عرضه محصولات نوین بیمه‌ای فعال هستند به روش‌های نوین بازاریابی توجه نداشته‌اند و از روش‌های ناکارآمدی در این زمینه بهره می‌برند. یکی از ابزارهای مفید برای بازاریابی و فرهنگ‌سازی توجه جدی شرکت‌های بیمه‌ای به بحث پرداخت خسارت است. اگر شرکت‌های بیمه بتوانند به تعهدات خود به موقع و به بهترین وجه عمل کنند همین امر به بازاریابی آنان کمک شایانی می‌کند.
با چنین ضریب نفوذ پایینی چرا ما بیش از چهل شرکت بیمه‌ای فعال داریم؟
این موضوع که ما در زمینه شرکت‌های بیمه‌ای با تعدد و تکثر مواجه هستیم امر بدی نیست و به نوعی می‌تواند به رقابت دامن بزند. ایجاد رقابت به نفع مشتریان است و به کیفیت و کاهش قیمت می‌انجامد.
شرکت‌های بیمه در ایران با زیان انباشته مواجه هستند. در چنین شرایطی که شرکت‌های بیمه توفیقی در زمینه ارائه خدمات نداشته‌اند این تکثر آیا مثمر ثمر بوده است؟
با وجود همین تکثر هنوز بازار در بخش‌هایی خالی و تشنه فعالیت است و معنای این حرف این است که هنوز بازار بیمه در ایران به مرحله اشباع نرسیده است. بازار ایران بازار بزرگی است و هنوز ظرفیت خالی بسیاری دارد و ما می‌توانیم ضریب نفوذ بیمه را از دو و چهار دهم درصد به سه تا سه و نیم درصد برسانیم. زیان انباشته شرکت‌های بیمه‌ای نیز مربوط به همه این شرکت‌ها نیست. در برخی از آنها مشاهده می‌شود و این امر به ناتوانی آنها در مدیریت ریسک بازمی‌گردد. وقتی شما بیمه‌نامه را صادر می‌کنید و مبلغ بیمه‌نامه را قسطی یا با تأخیر دریافت می‌کنید و یا بعضاً در گرفتن پول بیمه‌نامه ناتوان هستید طبیعی است که دچار زیان انباشته می‌شوید.
وقتی ما محصولی تولید می‌کنیم و به دنبال بازاریابی برای این محصول هستیم احتمال دارد موانعی بر سر راه گسترش بازار این محصول پدید بیاید. این امر را به عنوان نمونه در مورد بیمه‌های زندگی در ایران می‌توان مشاهده کرد. اما تجربه کشورهای موفق در زمینه صنعت بیمه نشان می‌دهد که می‌توان از ابزارهای بیمه‌ای حتی برای کنترل تورم بهره برد. آیا در ایران راهکاری برای کنترل تورم با استفاده از ابزارهای بیمه‌ای وجود دارد؟
اگر شرکت‌های بیمه‌ای به جای ارائه منفرد محصولات بیمه‌ای به سمت ارائه پکیج‌های بیمه‌ای بروند احتمالاً می‌توانند در ارائه محصولاتی نظیر بیمه زندگی، که با توجه به تورم بلندمدت دو رقمی در ایران نتوانسته به اندازه کافی جای خود را در میان خانوارها باز کند، موفق‌تر خواهند بود و در این شرایط ممکن است که صنعت بیمه بتواند به کنترل تورم یاری برساند. اگر در کنار بیمه زندگی بیمه‌هایی نظیر بیمه‌های درمانی نیز ارائه شود به گمان من بیمه زندگی هم می‌تواند فروش خوبی داشته باشد. ضمن اینکه مردم باید از میزان بازدهی بیمه‌های زندگی مطلع باشند و بدانند که این بیمه‌ها با توجه به بلندمدت بودن سرمایه‌گذاری‌شان سود سالانه‌ای حتی بیش از سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت بانکی ارائه می‌دهند و این امر می‌تواند آنها را به سمت بیمه زندگی ترغیب کند.
آیا ما برای تسهیل در فعالیت شرکت‌های بیمه‌ای نیازمند آئین‌نامه‌ها و مقررات جدیدی هستیم؟
با وجود شورای عالی بیمه، روند قانون‌گذاری در صنعت بیمه بسیار چابک است و نیازی به کسب تکلیف از مجلس ندارد. اگر احساس نیازی به قانون تازه باشد به سرعت می‌توان این قانون را تصویب کرد و ما نیازی به تن دادن به فرآیند کند و پیچیده قانون‌گذاری در صنعت بیمه نداریم.
در دوران ریاست کلی شما بر بیمه مرکزی در زمینه اصلاح آئین‌نامه‌ها و قوانین چه کارهایی صورت گرفت؟
در دوران سه سال و نیمه حضور من در بیمه مرکزی بسترسازی لازم در زمینه آئین‌نامه‌ای به عنوان نمونه در زمینه نحوه بهره‌گیری از ذخایر بیمه‌ای و… صورت گرفت و امیدواریم مدیران بعدی بتوانند این مسیر را توسعه بدهند و ایرادهای احتمالی آن را رفع کنند.
با توجه به اینکه در صنعت بیمه تلاشی برای گسترش بازار مشاهده نمی‌شود و ضریب نفوذ رشد چندانی ندارد شما فکر می‌کنید این صنعت از وضعیت فعلی راضی است؟
صنعت بیمه نیازمند پوست‌اندازی است و توجه به راهکارهایی نظیر بیمه اعتباری که قوانین آن تصویب شده و آئین‌نامه‌هایش تدوین گردیده است یکی از بهترین راهکارها برای رونق صنعت بیمه و نیز کنترل تورم است. در این رویکرد مشتریان می‌توانند به جای وام گرفتن از بانک با اعتبار بیمه‌ای به خرید کالا بپردازند. این رویکرد یک بازار بزرگ خرده‌فروشی پیش روی صنعت بیمه می‌گشاید که می‌تواند در افزایش ضریب نفوذ صنعت بیمه موثر باشد. استفاده از راهکارهایی نظیر این می‌تواند به پوست‌اندازی صنعت بیمه بینجامد.
یکی از مسائل و مشکلات صنعت بیمه در مورد بیمه‌های اتکایی است که به شدت تحت تاثیر تحریم‌ها قرار گرفته. در شرایط تحریمی آینده بیمه‌های اتکایی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بیمه اولین قربانی تحریم بود ولی در مورد بیمه‌های اتکایی خوشبختانه با ابتکار مدیران صنعت بیمه بلافاصله راهکارهای داخلی تشکیل بیمه‌های اتکایی شکل گرفت و ما سالهاست در این زمینه مشغول فعالیت هستیم و بدون نیاز به بیمه‌های بین‌المللی بحث بیمه‌های اتکایی را پیش می‌بریم. البته ما همچنان امیدوار هستیم تحریم‌ها برداشته شود و شرکت‌های بیمه‌ای بتوانند با شرکت‌های بیمه‌ای منطقه‌ای و جهانی در مقوله بیمه‌های اتکایی همکاری کنند.
