برگ های تاریخ، نسلی از مادران را به تصویر می کشد که به دنبال ساختن نسلی از مادران، همسران، دختران، خواهران و به طور کل زنان تاریخ ساز هستند. مادران معصوم نسل های گذشته همان الگوهای زنان امروزند زنانی که حضرت فاطمه زهرا(س) را الگوی خود قرار داده و مانند ایشان در عین زن بودن وارد میدان می شوند و احقاق حقوق، مذاکره و مدیریت می کنند. باید باور داشت که زنان از دیرباز تا کنون تاریخ ساز بودند. در گردون روزگار، ایستادگی نوادگان پیامبر در مقابل ظلم، اعتصاب حرمسراها و مهمتر از آن تربیت مردان تاریخی، تحولات تاریخی است که زنان به جامعه هدیه کرده اند.

زنان مدیریت را از خانه آغاز می کنند
موضوع مدیریت زنان پدیده ای تازه  از نظر سازمانی است، اما از نظر تاریخ بشر موضوع تازه ای نیست. در گذر تاریخ تجریه ای از مادرسالاری در جهان دیده شده است. برای مثال در قرآن کریم هم ملکه سبا به عنوان نمونه ای از یک مدیر زن در قالب یک مدیر برتر نشان داده می شود. ملکه سبا در مدیریت خود، به اصول و مبانی مهمی مانند مشاوره، تخصص، فرآیند شناسی و… که قرآن به آن تاکید دارد، توجه ویژه ای می کند. از سوی دیگر زنان همواره مدیریت خانواده را بر عهده داشتند.
در ظاهر مردان به دلیل تامین منابع مالی مدیر به نظر می رسیدند اما در لایه های اصلی خانواده این زنان هستند که خانه و خانواده را مدیریت می کنند. امروزه هم در بسیاری از سرزمین‌ها، رهبران زن مدیریت کشور را بر عهده دارند. برای مثال در دوران قدرت خانم مارگارت هیلدا تاچر (Margaret Hilda Thatcher) در انگلستان دوران طلایی اقتصادی برای این کشور رقم خورد. بسیاری از تحلیلگران سیاسی دوران مدیریت وی را با دوره چرچیل مقایسه می کنند. دوران چرچیل در کشور انگلستان یک دوره ویژه تاریخی است که اتفاقات ارزشمند و تاریخی برای این کشور به وقع پیوست.
خانم بی‌نظیر بوتو در پاکستان هم نمونه موفقی از یک مدیر زن بودند که به دلیل عملکرد مثبت و مدیریت بسیار مناسب مورد حمله تروریست ها قرار گرفتند. خانم بوتو حتی با وجود بحران‌های بسیارجدی عملکرد مدیریتی بسیار عالی داشت. باید توجه داشت که کم‌تجربگی کشورمان در رابطه با حضور مدیران زن در بخش های مختلف اجرایی دلیلی بر کم توانی زنان در این حوزه نیست.

زنان در صف های اول فعالیت های سیاسی
مدیران زن معمولا مدیران موفق و با کارنامه قابل دفاعی هستند. اما متاسفانه در کشورمان تجربه مدیریت زنان به دلایل متعددی کمرنگ است یکی از دلایل حضور کمرنگ زنان وجود نهادهای مردسالار در جامعه است. قبل از انقلاب شکاف بین حوزه سیاسی و حوزه خصوصی(خانواده)، حوزه عمومی(جامعه) را از حضور زنان تهی کرده بود. به همین دلیل در حوزه خصوصی(خانواده) به دلیل نهادینه شدن رفتارهای پیش از مدرنیستم و ساختارمند بودن تفکرات مردسالار که با تفکرات دین باورانه عجین شده بود، حضور زنان در لایه های مختلف جامعه امری غیرعادی و در برخی اوقات غیر ممکن شده بود. در آن دوران مدیران زن که تعداد انگشت شماری هم بودند، بیشتر انتصابی بودند تا انتخابی. انقلاب اسلامی دوران بسیار تاریخ‌سازی برای حوزه مدیریت زنان بود. در این دوران حوزه خصوصی(خانواده) با حوزه سیاسی ارتباط جدید و پر رنگی برقرار کرد. در آن زمان خانواده‌ها حوزه سیاسی را بخشی از خود می دیدند. زمانی که امام خمینی(ره) پیام حضور زنان در راه پیمایی ها را صادر کردند شکاف بزرگی در حوزه سیاسی ایجاد شد. مردان و زنان باور کردند که حضور زنان در جامعه امنیت آنها را به خطر نمی اندازد.
در این دوران زنان به صف های اول فعالیت های سیاسی و اجتماعی کشیده شدند و این تحول بزرگ اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در جامعه به ارمغان آورد. در آن دوران زنان بسیاری از لایه های خانواده های مذهبی شناخته شده به انتخاب مردم و نه به روش انتصاب به مجلس و بخش های مختلف دولت راه یافتند.
با آغاز جنگ تحمیلی و خدشه‌دار شدن امنیت جامعه بازهم خانواده ها بر آن شدند تا از زنان حمایت و حفاظت کنند. اما بازهم نقش مدیریتی زنان در جامعه پا برجا بود. این زنان بودند که در دوران هشت سال دفاع مقدس خانواده ها را مدیریت کردند.
در حالیکه زنان در دوران جنگ به لایه های خانواده ها بازگشته بودند اما تجربه و بینشی که از دوران انقلاب و فرامین امام خمینی(ره) یافته بودند با حفظ ساختارها، حوزه عمومی را هم حفظ کردند. در زمان جنگ بیش از هر دوره ای زنان وارد حوزه کسب علم و دانش شدند.حاصل این فعالیت ها ارتقاء رتبه دانش زنان در آینده و ده‌های آتی شد. با این حال، وجود ساختارهای مردسالار و تداوم آن در نسل های بعدی حتی به صورت کمرنگ باعث شده که زنان هنوز در کشورمان به آن جایگاه اصلی و واقعی خود دست نیافته باشند. البته زنان در این مسیر خستگی ناپذیر عمل کردند.
دوری زنان از لایه های مدیریتی بخش دولتی دلیلی بر منع فعالیت در جامعه نبود. در حال حاضر زنان کارآفرین جامعه توانسته اند با درایت و مدیریت خود بخشی از اقتصاد کشور حتی به صورت اند ک،را به دست گیرندو کم نیستند کسانی که در این مسیر خوش درخشیدند. متاسفانه بخش سیاسی هنوز به صورت جدی تمایلی برای پذیرش زنان در لایه های مختلف سازمان را ندارد و به همین علت تجربه مدیریت ارشد در کشورمان بسیار کمرنگ است. البته این جریان بر اثر مرور زمان کمرنگ‌تر شده و روز به روز هم رنگ می بازد. قطعا در زمان های آینده این سد شکسته خواهد شد.چون هجمه بسیار گسترده ای از دانش، مهارت و خواست در جامعه زنان شکل گرفته است. و این عوامل دست به دست هم روزی این سد را می شکند.

بحران مدیریت خلاء بزرگ جامعه
یکی از خلاءهای بزرگ جامعه ما بحران مدیریت است. مدیریت در کشورمان از تمامی زوایا اعم از کم تجربگی، نبود برنامه‌ریزی، مدت زمان مدیریت، نبود انتخاب های صحیح و… دچار بحران‌هایی است که دامن آن را گرفته است. چگونه می شود، کشوری با توان و ظرفیت بالایی نیروی انسانی، منابع مالی و بسیاری از ظرفیت های دیگر از آنچه که دارد به خوبی استفاده نکند. بسیاری از نیروهای انسانی کشورمان با عزیمت به خارج از کشور به دانشمندان و بزرگانی تبدیل می شوند در حالیکه همین افراد در کشور کارایی چندانی نداشته اند. در بسیاری از حوزه های مدیریت توان مالی، منابع انسانی و بسیاری از ظرفیت ها را به فعلیت تبدیل می کند.

بی‌ثباتی مدیریت
یکی از اصلی ترین مشکلات که در حوزه مدیریت وجود دارد مدت زمان حضور یک مدیر در سازمان است. بر اساس آمار اعلام شده، متوسط زمانی تغییر مدیریت در سازمان ها شش ماه است. این سرعت در تغییر، مانعی است بر اقدامات، اصلاحات و جمع بندی فعالیت های یک مدیر. در برخی مواقع مدیر ارشد پس از انتصاب تصمیم می گیرد که تمامی مدیران میانی را جا به جا کرده و افراد را بر اساس سلیقه خود نه بر اساس صلاحدید سازمانی عزل و نصب کند. در کشورما که اقتصاد بیشتر جنبه دولتی دارد باید به این موضع توجه بیشتری شود. در چنین شرایطی هیچ اجازه تنفسی به سازمان برای تطبیق با تصمیمات مدیر و هیچ اجازه ای هم به مدیر برای اعمال نظرات خود در سازمان داده نمی‌شود. در چنین شرایطی مدیر توان بازنگری و اصلاحات نقاط ضعف و قوت را ندارد. در چنین شرایطی مدیر فقط به دنبال منافع خود است و این سازمان است که مورد ظلم قرار می گیرد. سازمان ها به این دلیل همیشه در برزخ هستند و مشکلات جدی در ساختار مدیریت کشور به وجود آمده است.

شکاف های گفتمان مدیریت سدی مقابل رشد و بالندگی
گفتمان مدیریت در کشورما با شکاف‌های جدی رو به رو است و نتوانسته رشد و بالندگی لازم را داشته باشد. در حالیکه که تمامی سازمان ها بر این باورند که دارای یک مدیر هستند اما اتفاق‌ها و عوامل مختلف نشان می دهد که مدیریت در سازمان ها وجود ندارد. به نظر می رسد که اتاق فکرها، نهادهای قانون‌گذاری و… می توانند با موشکافی مشکلات در صدد برطرف کردن آن برآیند. پیش از این سازمان مدیریت تا حدودی می توانست بر موضوع متمرکز شود اما خود این سازمان هم دچار افت و خیز های مدیریتی شده و سازه مدیریتی کشور در عالی ترین مرجع خود هم بی‌پاسخ مانده است.

تجربیات خاموش مدیران
مدیریت دانش دومین دغدغه مدیریتی کشورمان است. مدیری که در طول دوران مدیریت خود آزمون و خطاهای متعددی را پشت سر گذاشته است باید تجربیات و دانش کسب شده در مسیر مدیریتی خود را در اختیار سایرین قرار دهد. راه انتقال این دانش هم چیزی نیست جز همراهی با نسل گذشته و نسل آینده مدیران. اگر یک مدیر با سابقه در کنار خود مشاورانی مجرب و گروه دیگری از مشاوران جوان را داشته باشد همزمان با پیشبرد اهداف و بهره جویی از تجربیات افراد متخصص تجربیات و دانش خود را به نسل آینده منتقل می کند.

تجربه مدیریتی تنها مختص عزیزان و نزدیکان است
متاسفانه در سازمان های دولتی و غیر دولتی کشورمان مدیران هنگام خداحافظی از یک مجموعه تنها وسیله های خود را برداشته و اتاق مدیریت را ترک می کنند. درحالیکه مدیر قبلی می تواند با همراهی مدیر فعلی برخی مشکلات و چالش های پیش روی سازمان را به مدیر جدید انتقال دهد. از سوی دیگر هم مدیر جدید خود را فردی قابل و دارای تجربه و دانش می داند پس دلیلی برای کمک و یا راهنمایی گرفتن از مدیران قبلی را نمی‌بیند. عده ای از مدیران هم هستند که تجربیات و دانش خود را تنها به نزدیکان و عزیزان خود منتقل می کنند در برخی مواقع هم با چشم پوشی از خطاهای خود تنها موفقیت ها و راه های چگونگی رسیدن به موفقیت را یادداشت و در اختیار دیگران قرار می دهند.
برای ثبت تجربیات و دانش به دست آمده نیاز است که فرآیندها ثبت و ضبط شوند پس از ثبت فرآیندها شیوه های مدیریتی بازنگری شده و مسیر درست انتخاب می شود. آشنایی با مدیریت و شیوه های آن همچنین ضعف در ثبت فرآینده از مهمترین عوامل ضعف سیستم مدیریت در کشور هستند.

مسیر پلکانی مدیریت
زمانی که برای یک کار فرآیند تعریف شود طبیعی است که هیچ کس یکباره و یک شبه مدیر نمی‌شود. در برخی مواقعی فردی به دلیل استعداد و توانایی ذاتی خود توانایی ارتقاء را دارد. در این مواقع هم با گذراندن دوره های آموزشی فشرده و کوتاه مدت، بالابردن سطح مطالعه، بهره گیری از دانش و تجربه دیگران می تواند به یک مدیر قابل تبدیل شود. در این صورت نظام‌مندی مدیریت زیر سوال نرفته زیرا مدیر منتخب بر اساس داشته های خود و همچنین آنچه که کسب کرده به سمت مدیریت منصوب شده است. حال اینکه زمان اند ک فعالیت دلیل بر نبود توانایی و استعداد فرد نمی‌شود.

خاطره

زمان حضورم در استانداری تهران به عنوان مديركل دفتر اجتماعي و انتخابات بیشتر مدیران قبلی که مرد بودند را تغییر ندادم و ادامه همکاری را بر قطع همکاری ترجیح دادم. با مرد جوانی به عنوان معاون همکاری می کردم و برای پیشرفت و سرعت در کارها به ایشان حق امضا دادم تا در زمان حضورم در جلسات طولانی مدت و ماموریت ها نامه ها را به عنوان جانشین امضا کند.
پس از مدتی به نکته قابل توجهی برخوردم. نامه هایی که معاون جوان از سوی من امضا کرده بود بدون درج نام کوچک تنها به نام خانوادگی امضا می شد. این معاون جوان از داشتن مدیر زن خجالت می کشید و نامه‌ها را تنها با نام خانوادگی امضا می کرد تا کسی متوجه نشود که این آقا یک مدیر خانم دارد. در آن زمان بسیاری از همکاران به همین علت در خواست اخراج و یا جابجایی ایشان را از من داشتند. با توجه به درخواست مکرر دوستان با این امر مخالفت کردم.
نتیجه این شد که در طولانی مدت این مدیرجوان و کم تجربه به مدیری قابل که به راحتی می‌تواند حضور بانوان را به عنوان همکار و مهمتر از آن به عنوان مدیر بپذیرد.