فَالْمُدَبـِّــرَاتِ أَمْــرًا سوگند به آنان که با تدبیر عمل می‌کنند. (آیه پنجم، سوره نازعات)
فَالْمُدَبـِّــرَاتِ أَمْــرًا سوگند به آنان که با تدبیر عمل می‌کنند . (آیه پنجم، سوره نازعات)
فَالْمُدَبـِّــرَاتِ أَمْــرًا سوگند به آنان که با تدبیر عمل می‌کنند. (آیه پنجم، سوره نازعات)

فرح‌ناز رافع، رئیس مرکز ملی فرش ایران | به معاونت امور زنان در کابینه اعتقادی ندارم

شرایط اقتصادی حال حاضر در کشور نیاز به همت و اراده تمام اقشار جامعه اعم از زن و مرد دارد به گونه‌ای که می‌توان گفت گذار از جنگ اقتصادی که تحریم‌ها ایجاد کرده فقط با همکاری و حضور برابر زن و مرد در عرضه‌های مختلف مخصوصا عرصه اقتصادی میسر است. فرح‌ناز رافع از آبان ۹۸ مدیر مرکز ملی فرش ایران است و به عنوان یکی از زنان مدیر در کشور با مطرح کردن این مطالب می‌گوید نگاه ویژه به حوزه فرش می‌تواند اقتصاد و صادرات را افزایش دهد و کشور را از اقتصاد تک محصولی نجات بخشد. در ادامه گزارش گفتگوی «مدیران و رؤسا»  با این مدیر که ۲۹ سال سابقه کار و 20 سال سابقه مدیریت دربخش‌های مختلف مدیریتی از جمله هلال احمر، وزارت صنعت، معدن و تجارت و بسیاری از عرصه‌های توانمندسازی، کارآفرینی خلاقیت و نوآوری داشته است را می‌خوانیم:

پس از انقلاب اسلامی شاهد حضور زنان در عرصه های مختلف اقتصادی و اجتماعی بودیم زیرا امام خمینی (ره) به شدت نسبت به حضور زنان در عرصه‌های مختلف اعتقاد داشتند.  خوشبختانه در حال حاضر نیز زنان بسیاری را می بینیم که در بخشهای مختلف تخصصی در حال فعالیت هستند. اما با نگاهی به ظرفیت و توانمندی زنان ایرانی می بینیم قطعاً از حضور آنها به قدر کافی استفاده نمی شود و استفاده درست نکردن از  ۵۰ درصد نیروی جامعه، یعنی زنان که میتوانند در حوزه تولید نقش‌آفرینی داشته باشند و برای کشور ارزش افزوده ایجاد کنند جای سوال است.

نقش پررنگ زنان در انقلاب و جنگ

زنان در مقاطع مختلف توانسته اند باعث خودباوری جامعه شوند زیرا این زنان هستند که توانایی انتقال چنین مفاهیمی را دارند. در جریان پیروزی انقلاب اسلامی این زنان بودند که فرزندان خود را در راستای تحقق اهداف انقلاب تربیت کردند و خود نیز به آنها در خیابان‌ها پیوستند. پس از آن شاهد حضور پررنگ زنان و حمایت های آنان در دوران جنگ تحمیلی بودیم، هر چند که از آن چندان سخن گفته نشده اما نقش زنان در این برهه  قابل انکار نیست.

در شرایط کنونی نیز که تحریم های اقتصادی یک جنگ نرم را برای کشور ما رقم زده و از سوی دیگر به گفته مقام معظم رهبری با شبیخون فرهنگی ای مواجه هستیم که می خواهند آرام آرام به ریشه های مذهب و باور ما ضربه وارد کنند، یک سوال مطرح می شود که چه کسانی می توانند اعتقادات و باورها را در خانواده قوی تر کنند ؟ بدون شک دختران و زنان توانایی انجام چنین کاری را دارند.

تحریم ها، جنگ نرمی علیه کشور است

در شرایط حال حاضر تحریم ها بر کوچکترین بخش های اجتماع و خانواده فشارهای سنگینی را وارد کرده است و کشور در واقع در یک جنگ به سر میبرد، می‌توان گفت بخش های مختلف اقتصادی، سربازان و فرماندهان این جنگ هستند که با تمام توان ایستاده اند و در برابر فشارهای موجود مقاومت می کند. بدون شک  تلاش های زنان در این مرحله نیز بخش مهمی از تلاش های اقتصادی در کشور است که بی نام و نشان در حال فعالیت هستند.

لذا  خطاب من به زنان این است که منتظر نباشند به آنها پست و مقام  داده شود. در این جنگ اقتصادی حضور پیدا کنند و از کشور، دین و انقلاب خود دفاع کنند همانطور که در هشت سال دفاع مقدس از کشور دفاع کردند. لذا باید همانند مردان در دو حوزه آموزش و مهارت آموزی و اقتصاد تمام توان خود را برای عبور از این جنگ بگذارند زیرا دوران فعلی دوران گذار است می گذرد ، آنچه که می ماند افتخار باقی مانده از این دوران است.

این حضور صرفاً حضور مدیریتی نیست بلکه در بسیاری از عرصه ها حضور کارشناس و متخصصان بسیار اثر گذار تر است اما این را نادیده نگیریم که هر زمان در عرصه مدیریت، زنان مدیر بوده اند، توانسته اند اقدامات سازنده ای را انجام دهند. زنانی همانند طاهره دباغ، شهید شهناز حاجی شاه، مژده امباشه،در عرصه دفاع از کشور اقداماتی را انجام داده‌اند که از تصور بسیاری از افراد خارج است. امروزه نیز زنان بی نام و نشانی را داریم همانند خانم کاووسی که هزینه ثبت جهانی فرش کلاردشت را برعهده گرفت این در حالی است که شرایط تحریم اطمینانی در مورد به ثمر رسیدن این اقدام به ما نمی داد اما در شرایط اقتصادی حال حاضر این زن برای ثبت جهانی فرش کلاردشت از پول خود گذشت و در نهایت این برند فرش به ثبت جهانی رسید.

پس هنگامی که از امثال شهید  احمدرضا موسوی سخن می گوییم از همسر این شهید نیز که در حال حاضر با  فعالیت‌های خود در حال محرومیت زدایی از خرمشهر است نیز باید سخن بگوییم.

اما در حال حاضر زنان باید در قسمت کارشناسی و مدیریتی فعالیت دوچندان داشته باشند تا عملکرد آنها به چشم بیاید. هنگامی که مردان با یک زن مدیر مواجه می‌شوند، تصور می‌کنند که او تنها در حیطه آشپزی مهارت دارد اما زنان در جامعه امروز علاوه بر هنر و مهارت اداره خانه و خانواده در حوزه کاری خود نیز متخصص هستند و با عشق و دلسوزی کارخود را پیش می‌برند. این باور فرهنگی و سازمانی نسبت به زنان که تصور می کنند آنها از بسیاری از مفاهیم تخصصی در حوزه های مختلف بی اطلاع هستند باید تغییر کند.

پیروزی درجنگ اقتصادی حضور برابر زن و مرد را می‌خواهد

زن و مرد در  جنگ اقتصادی فعلی باید دوشادوش همدیگر کار کنیم. به طور مثال بنده به معاونت جداگانه به نام معاونت زنان اعتقادی ندارم زیرا به شایسته‌سالاری اعتقاد دارم، باید نوع نگاه و باورهای خود را تغییر دهیم. می پذیرم که برخی شرایط کاری برای زنان و مردان متفاوت است اما این ارتباطی به این موضوع ندارد که از دریچه جنسیت به امور نگاه کنیم.

هنگامی که به آیات قرآن در خطاب به زن و  مرد نگاه می کنیم، می بینیم که همواره زن و مرد را دوشادوش یکدیگر مطرح کرده و عنوان شده المومنون و المومنات و تنها تفاوت زن و مرد را در تقوا و پرهیزگاری آنان می بیند. به عنوان یک زن هیچگاه احساس نکردم در چینش های مدیریتی که انجام میدهم تفاوتی بین زن و مرد است، احساس نکرده ام یک شخص به دلیل این که زن است باید سطح فعالیت خود را در حد ایده آل نگاه دارد همواره ملاک بنده این بوده است به دلیل اینکه انسان هستیم باید فعالیت ایده آل در حوزه مدیریتی خود داشته باشند. تمام این تغییر نگاه ها نیز تنها با گفتمان برطرف شود و اینکه زنان بتوانند در جایگاه خود، خودشان را به خوبی تعریف کنند و دولت نیز حضور آنان را به رسمیت بشناسد.

تمام تلاش بنده به عنوان یک مدیر زن نیز در مرکز ملی فرش ایران بر این امر مهم استوار بوده که زمینه توانمندی سازی افراد ماهر در حوزه فرش را اعم از زن و مرد فراهم کنم. در مرکز ملی فرش ایران کارهای بر زمین مانده بسیاری وجود دارد، حال فرش ایران خوب نیست. بدیهی است که بنده و وزارت صنعت معدن و تجارت به تنهایی نمی توانیم وضعیت فرش ایران را بهبود بخشیم زیرا فرش یک موجود زنده است. جامعه فرش آنچنان گسترده است که از دید بنده مرکز فرش ایران باید به وزارتخانه تبدیل شود زیرا پتانسیل و توانمندی بسیار زیادی دارد. اما متاسفانه از ظرفیت‌های آن به خوبی استفاده نمی شود. جامعه فرش بسیار جامعه فرهیخته و نجیبی هستند و اصلاً جامعه مطالبه‌گری نیستند. اگر مطالبه گر بودند در هنر- صنعتی که در زنجیره ارزش آن ۱۲ میلیون نفر فعالیت می کنند، ۱۹۱ هزار نفر صنعت جانبی در حال فعالیت است، ۵۵۰۰ نفر در حال تحصیل در این رشته هستند و ۱۱۵ دبیرستان و هنرستان و بیش از ۵۵ هزار اتحادیه و تَشکل کشوری فرش وجود دارد نباید وضعیت آن به این صورت باشد.

فرش راه نجات از اقتصاد تک محصولی

تصور می کنم باور بسیاری از دست اندرکاران نسبت به فرش اشتباه است. برخی از دست اندرکاران که می توانند در توسعه آن نقش کلیدی داشته باشند، تصور میکنند فرش کالای لوکس و موزه ای است و باید در گوشه قرار گیرد. فرش می تواند در اقتصاد غیر نفتی نقش بسیار پررنگی را ایفا کند و ما را از اقتصاد تک محصولی نجات دهد. به همین دلیل است که رئیس جمهور سابق امریکا ترامپ، پس از نفت، فرش را تحریم کرد نه به دلیل ارزش دلاری فرش بلکه به دلیل زنجیره کارآفرینی، اشتغال و گستره جغرافیایی گسترده فرش. در هیچ کجای دنیا هنر تحریم نمی شود اما هنر صنعت مظلوم ایران به نام فرش دستباف سالهاست مورد تحریم قرار گرفته و از جهانیان می خواهیم به ما بپیوندند تا این هنر صنعت از تحریم خارج شود.

کسانی که در حوزه فرش مشغول به کار هستند سرمایه انسانی بسیار ذی قیمتی هستند که اگر به دادشان نرسیم آنها را از دست میدهیم. ما در حال حاضر سرمایه ملی خود را از دست میدهیم، خام‌فروشی میکنیم و پشم رنگی را صادر می‌کنیم زیرا نمی دانیم چگونه از آن استفاده کنیم.

در حال حاضر در وزارت کشاورزی اداره کل اصلاح نژاد وجود دارد که باید در زمینه اصلاح نژاد فرش و چرم فعال باشد. اما در حال حاضر نژاد مهربان و  افشار در کرمانشاه و همدان و بسیاری دیگر از نژاد های خوب در استان خوزستان و  سیستان و بلوچستان در حال از دست رفتن است زیرا اصلاح نژاد نمی‌کنیم .

فرش، صنعتی است که در تمام نقاط جغرافیایی کشور و در روستاهای مختلف کشور تولید می شود. اگر صنعت فرش را نجات ندهیم رفاه اجتماعی آسیب می بیند و بزه افزایش می یابد.

راه‌اندازی بخش راهبری فرش

هنگامی که مدیریت مرکز ملی فرش ایران را بر عهده گرفتم ۶ سال  بود که هیچ تسهیلاتی به این مرکز اختصاص داده نشده بود. در گام اول وضعیت موجود فرش را استخراج کردیم، نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها تهدیدها شناسایی و بر اساس آن ۱۲ برنامه تدوین شد. بر اساس این 12 برنامه نیز 40 پروژه تنظیم شد. از جمله این فعالیت ها راه اندازی بخش راهبری فرش است که با ایجاد آن شرایطی را فراهم کردیم بخش خصوصی و دولتی دوشادوش یکدیگر برای بهبود شرایط فرش پیش روند. در این شورای راهبردی ۸ نفر از بخش خصوصی و 7 نفر  از بخش دولتی شامل نماینده بانک مرکزی، نماینده وزارت کار، نماینده وزارت امور خارجه و سایر افراد مرتبط با این حوزه حضور دارد.

در قالب شورای راهبردی کمیسیون‌های تخصصی زیر مجموعه تشکیل و هر ایده یا چالش در این کمیسیون های تخصصی بررسی می‌شود و سپس به ستاد راهبردی ارائه می گردد تا در مورد آن تصمیم گیری انجام شود. در حال حاضر به دنبال این هستیم که با حضور رئیس جمهور بخش راهبردی را برگزار کنیم.

برخی مدیران می‌گویند فرش توجیه اقتصادی ندارد!

در اقدامی دیگر “تسهیلات کارا” را زنده کردیم زیرا ۳۰ درصد از این تسهیلات متعلق به فرش و صنایع دستی است؛ اما متاسفانه صندوق کارآفرینی امید هیچ همکاری با ما ندارد. با وجود انعقاد تفاهم نامه های مختلف اما راه به جایی نبرده ایم. مدیران استانی صندوق بعد از انجام تمام کارها از جمله طرح توجیهی عنوان می‌کنند که فرش توجیه اقتصادی ندارد. این در حالی است که قیمت تمام شده یک فرش در نهایت ۴۰ تا ۵۰ میلیون است اما ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون به فروش می رسد. چگونه می توان گفت که فرش توجیه اقتصادی ندارد  علاوه بر این فرش هویت ملی ما و سفیر فرهنگی ایرانیان است.

تلاش کردیم فرش در حوزه صنایع خلاق قرار داده شود، مهارت‌آموزی جوانان را به سمت تولید فرش سوق دهیم و با توسعه بازار فرش به خلق ارزش افزوده بپردازیم.

کانون ارزیابان فرش راه اندازی می‌شود

در این راستا ضمن راه اندازی برخی از شتاب دهنده ها به زودی از شناسنامه فرش رو نمایی می کنیم. همچنین کانون ارزیابان فرش را به زودی تشکیل می دهیم تا  هر شخص که قصد خرید فرش را دارد، کارشناسی از این کانون تاییدیه فرش را صادر کند. در هر شناسنامه فرش مهر و امضای کانون ارزیابان باید قرار گیرد تا بدین صورت در بازار داخل و خارج کسی نتواند فرش چینی را به جای فرش ایرانی به فروش برساند. نقاط هدف سال جاری ما برای حوزه صادرات بسیار بالا است.

با اقداماتی از این دست توانستیم در حوزه تولید نسبت به سال۱۳۹۹ در سال جاری۸ .۴۶ درصد رشد را تجربه کنیم. این بیانگر این است که فرش ما  فروش میرود در حالی که ما تحریم هستیم و جای رشد بیشتری داریم.

خودمان هم خودمان را تحریم کرده‌ایم

 متاسفانه گویا پس از تحریم امریکا خودمان نیز خودمان را تحریم کرده ایم زیرا در حوزه بهبود فضای کسب و کار برای فرش قوانین مزاحم زیادی داریم، به طور مثال قانون عبور موقت یا قانون فرش مرجوعی . از سوی دیگر تعهد ارزی یک ساله برای فرش پاسخگو نیست و این عدد باید برای ۵ تا ۱۰ سال تمدید شود زیرا فرش کالایی نیست که به سرعت به فروش برسد. لذا هنگامی که می خواهند آن را بفروشند و فروش نمیرود با بازگرداندن آن باید کل عوارض پرداخت شود.

 متاسفانه در سال های اخیر با وجود اینکه برای صادرات فرش از لحاظ وزنی کاهش نداشتیم اما از نظر ارزش دلاری با کاهش مواجه بوده ایم دلیل آن نیز تعهد ارزی است. صادرات فرش از پیش از انقلاب تاکنون یک صادرات ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دلاری است. به جز دوره کوتاهی در دهه هفتاد که به دلایل خاصی این اتفاق صادرات فرش به یک میلیارد دلار رسید، حوزه فرش دیگر این حجم از صادرات را تجربه نکرده است زیرا در صنعت فرش، هدف نباید صادرات باشد بلکه هدف باید تولید زیاد، حمایت از تولید کننده و تبلیغات برای فروش بیشتر باشد.

فرش آمار اشتغال و صادرات را افزایش می‌دهد

رسیدگی به حوزه فرش میتواند آمار اشتغال و صادرات را به صورت همزمان افزایش دهد. لذا باید تسهیلات ارزان قیمت به حوزه فرش اختصاص یابد، باید بیمه قالیبافان توسعه پیدا کند. خوشبختانه در دولت فعلی رئیس‌جمهور فرصت های بسیاری برای مطرح شدن فرش ایران مقابل سایر کشورها از جمله کشورهای حوزه خلیج فارس ایجاد کردند. ثبت روز ملی فرش نیز در دولت فعلی محقق شد . همچنین دبیرخانه قالی فاخر در اصفهان راه اندازی و  از میدان فرش اصفهان که حاوی اِلمان بسیار زیبایی از فرش اصفهان است در هفته فرش رونمایی شد . همچنین بسته های تشویقی برای جذب دانش آموزان به این حوزه در نظر گرفته شده زیرا این رشته جزو معدود رشته هایی است که شخص هنگام تحصیل دارای شغل و درآمد می شود.

در بخش دیگر باید گفت فرش در 3 بخش تقسیم بندی میشود؛ فرش آنتیک که  باید در موزه نگهداری می شود ، فرش های هنری که در گالری های هنری نگهداری می شود و ما در بحث متاورس و NFT برای این نوع فرش فعالیت های زیادی انجام داده ایم و بخش سوم نیز فرش تجاری است. بخش آنتیک فرش در موزه فرش ایران است که در زیر مجموعه وزارت میراث فرهنگی است که متاسفانه نسبت به آن رسیدگی خوبی انجام نمی شود.

فرش در بخش بازرگانی ماندگار شد

مقام معظم رهبری همواره تاکید داشتند که فرش باید در حوزه بازرگانی باقی بماند و ایشان معتقدند فرش هنر و صنعت است. از هر زاویه ای که به این موضوع نگاه کنیم میبینیم این هنرصنعت باید در حوزه بازرگانی باقی بماند زیرا در غیر این صورت تولید نمی شود. خوشبختانه با پیگیری های اخیر فرش در بخش بازرگانی باقی ماند و به طور کامل از حوزه میراث فرهنگی و صنایع دستی خارج شد زیرا اگر آن را به طور کامل در بخش صنایع دستی منتقل کنیم برای همیشه فرش به موزه منتقل می شود؛ این در حالی است که در شش ماه دوم سال گذشته در این حوزه ۳۵ هزار شغل ایجاد کردیم. با حمایت های دولت در سال جاری قطعاً ضمن تثبیت مشاغلی که در سال گذشته ایجاد شده امکان ایجاد تعداد مشاغل بیشتری نسبت به سال گذشته را داریم.

مارا در شبکه های اجتماعی دنبال کنید.