هفته دولت که امسال نیز بنا به رسم هرساله، در این هفته شاهد ارائه آمار عملکرد از سوی دولتمردان بودیم اما از آنجا که حافظ می‌گوید: «خوشتر آن باشد که سر دلبران/ گفته آید در حدیث دیگران» بهتر دیدیم تریبون را به بخش خصوصی بدهیم تا کارنامه دولت ابراهیم رئیسی را واکاوی کنند. در همین راستا و با توجه به اینکه آخرین روز هفته دولت امسال «روز شجاعت و عقلانیت» نامگذاری شده است، نظر برخی فعالان اقتصادی پیشکسوت و جوان کشورمان را درباره کارنامه دولت جویا شدیم که خلاصه این نظرات را در ادامه می‌خوانید.
انتظار اقدامات اساسی‌تری داشتیم
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با شجاعانه ارزیابی کردن تصمیم دولت در حذف ارز 4200 تومانی، معتقد است دولت برای انجام اقدامات بزرگ و اساسی، باید شهامت خود را افزایش دهد.
محمدرضا نجفی‌منش در ارزیابی عملکرد دولت سیزدهم با بیان اینکه شعارهایی که رئیس‌جمهور قبل از انتخابات داده بود-مانند ساخت یک میلیون واحد مسکونی و واگذاری خودروسازی- هنوز عملیاتی نشده است، افزود: البته دولت تا اندازه‌ای شجاعت خود را در حذف ارز 4200 تومانی نشان داد، اما این تصمیم نباید در این مرحله متوقف شود و قدم بعدی این است که ارز، تک‌نرخی باشد و نرخ آن را هم بازار تعیین کند. اگر این قدم را هم بردارد، می‌توان گفت کار مثبتی انجام داده است.
دبیر انجمن سازندگان قطعات خودرو افزود: تصور جامعه این بود که دولت و مجلس جدید، یکدست هستند اما مجلس نشان داد که در بسیاری مسائل با دولت اختلاف نظر دارد. به عنوان مثال در شرایطی که تورم 40 درصدی داشتیم و دولت، قیمت خودرو را 18 درصد افزایش داد، بزرگ‌ترین معترض این تصمیم، مجلس بود که انتظار این واکنش را نداشتیم. شاید این حرکت مجلس، دولت را تا اندازه‌ای محتاط کرد، اما به طور کلی، انتظار شجاعت و حرکت‌های اساسی‌تری از دولت می‌رفت و آنچه باید و شاید، عملی نشد.
این فعال اقتصادی پیشکسوت با تاکید بر لزوم آزادسازی قیمت‌ها و پایان مداخله دولت در قیمت‌گذاری، به عنوان یکی از وعده‌های عملی نشده دولت سیزدهم گفت: این دولت در کنترل تورم هم توفیق نداشته است. آقای رئیسی دولت را با 4 هزار میلیارد تومان نقدینگی تحویل گرفت اما اکنون این رقم از 5 هزار و 200 میلیارد تومان هم عبور کرده است. این به معنی افزایش قیمت‌هاست که بیشترین فشار آن بر مردم وارد می‌شود. همچنین افزایش دستمزدها به میزان 57 درصد باعث افزایش تورم شد و دولت می‌توانست با افزایش کمتر دستمزد، از این تورم بالا جلوگیری کند.
وی با بیان اینکه دولت سیزدهم، هشت وعده درباره خودرو داده بود، یادآور شد: نخستین وعده، خصوصی‌سازی و خروج دولت از قیمت‌گذاری بود که اگر دولت همین دو مساله را عملیاتی کند، 90 درصد مشکلات صنعت خودرو حل می‌شود.
نجفی‌منش با بیان اینکه دولت، صداقت و راستی دارد اما باید شهامتش را در راستای اجرای وعده‌های خود، افزایش دهد، گفت: تنها حرکت امیدبخش دولت این است که در راستای به سرانجام رساندن برجام تلاش می‌کند.
او یادآور شد: دولت بایدروابط خود را به ویژه با همسایه‌ها و منطقه افزایش دهد. به عنوان مثال، حجم معاملات خارجی روسیه 270 میلیارد دلار است که 58 درصد آن با اروپا بوده است. اگر فقط 10 درصد این روابط به سمت ما برگردد، اقدام بزرگی در زمینه رونق تجارت افتاده است.
لزوم تقویت کابینه برای اجرای تصمیمات شجاعانه دولت
عضو اتاق بازرگانی با شجاع و خستگی‌ناپذیر توصیف کردن دولت سیزدهم، معتقد است اجرای تصمیمات شجاعانه و بزرگ دولت، به کابینه قوی‌تری نیاز دارد.
شهاب جوانمردی با بیان اینکه تفاوت مشهود دولت سیزدهم با دولت گذشته به ویژه دوره دوم دولت روحانی، شجاعت، ایستادگی و خستگی‌ناپذیری است، افزود: معضلی که نه فقط در این دولت، بلکه در دولت‌های قبل هم داشته‌ایم، مردمی نبودن اقتصاد ماست. این درحالی است که سیاست‌های ابلاغی رهبر معظم انقلاب در اجرای اصل 44 قانون اساسی هم تاکید بر مردمی بودن اقتصاد دارد، چه در قالب بخش خصوصی، چه تعاونی.
وی با بیان اینکه دولت‌ها نسبت به اخذ نظرات واقعی بخش خصوصی، احتیاط بسیار زیادی دارند و معمولا حضور نمایندگان بخش خصوصی در جریانات تصمیم‌گیری، نمایشی است، افزود: تا وقتی دولت کوچک و تبدیل به دولت رگولاتور و ناظر نشود و همچنان بخواهد بخش‌های زیاد اجرایی و عملیاتی- چه در قالب شرکت‌های دولتی و چه ورازتخانه‌های عریض و طویل- داشته باشد، این معضل حل نخواهد شد.
جوانمردی ادامه داد: امیدوارم این دولت که تصمیمات شجاعانه‌ای در بحث ارز 4200 تومانی و واردات واکسن اتخاذ کرد، در زمینه سیاستگذاری و حکمرانی هم که مسائل ریشه‌ای‌تری هستند و زندگی و مسائل کشور را در درازمدت تحت تاثیر قرار می‌دهند، شجاعت تصمیم‌گیری داشته باشد.
این فعال اقتصادی با بیان اینکه وقتی درباره سیاست بالادستی با شجاعت تصمیم گرفته می‌شود، برای اجرای این تصمیم، اجزای دولت نیز باید شرایط لازم یعنی علم و تجربه را داشته باشند، افزود: حکمرانی در دنیا به عنوان یک علم شناخته می‌شود و نیاز به تجربه دارد. برای حکمرانی خوب باید هم شرایط داخلی را بشناسید، هم فضای بین‌المللی را تجربه کرده باشید و بر این مبنا، بهترین تصمیم را برای کشور بگیرید و پای آن تصمیم بایستید. کابینه فعلی نیاز به تقویت جدی دارد تا بتواند تصمیمات شجاعانه دولت را عملیاتی کند.
نائب رئیس هیات مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران با اشاره به اهمیت سرنوشت مذاکرات برجام خاطرنشان کرد: تا وقتی روابط ما با جهان در وضعیت استاندارد و طبیعی قرار نگیرد، روند توسعه کشور بسیار کند خواهد بود. برای رشد اقتصاد، باید عرصه سرمایه‌گذاری خارجی فراهم باشد، خروج متخصصان متوقف شده و فرآیند برگشت آنان را داشته باشیم.
جوانمردی با بیان اینکه تصمیم‌گیری برای افزایش سرمایه و توسعه سرمایه‌گذاری خارجی در کشور، توسعه را به دنبال خواهد داشت، یادآور شد: در حال حاضر ما فقط تصمیم به توسعه داریم اما تا وقتی روابط پولی و مالی با کشورهای دیگر نداشته باشیم، نتوانیم بازارمان را در فضای بین‌الملل توسعه دهیم و کالاهای ما به دلیل ایرانی بودن، برگشت داده شود، نمی‌توانیم انتظار مشارکت در فضای جهانی را داشته باشیم، مشارکتی که برای ما افزایش سرانه و توسعه اقتصادی به دنبال خواهد داشت.
اقتصاد دولتی کمرنگ شود
یکی دیگر از اعضای اتاق بازرگانی، با مثبت ارزیابی کردن اقدام دولت سیزدهم در حذف ارز ترجیحی، معتقد است اقتصاد دولتی باید کمرنگ و جا برای بخش خصوصی، بیشتر باز شود.
عباس آرگون با بیان اینکه سال اول فعالیت دولت سیزدهم، فراز و نشیب‌های خاص خود را داشته است، گفت: از اقدامات مهم دولت در این یک سال، حذف ارز ترجیحی بود. امیدواریم این کار، شروع اصلاحات اقتصادی و اقداماتی نظیر حذف یارانه‌های پنهان، چابک‌سازی دولت، اصلاح نظام بانکی و تک‌نرخی شدن نرخ ارز باشد. در این یک سال اقدامات شجاعانه‌ای از سوی دولت انجام شد که می‌توانست خیلی زودتر انجام شود و هزینه‌های کمتری برای کشور داشته باشد، البته وضعیت فعلی اقتصاد کشور حاصل عملکرد دولت‌های مختلف و وابستگی به درآمدهای نفتی است.
وی اضافه کرد: امیدواریم در این دولت، شاهد تصمیمات مهم و کلان بر اساس برنامه‌های توسعه و سند بودجه باشیم و به سمتی برویم که اقتصاد دولتی، کمرنگ‌تر و فضا برای سرمایه‌گذاری و فعالیت بیشتر بخش خصوصی، آماده‌تر شود.
آرگون با بیان اینکه کشورهای پیشرفته، بخش خصوصی پیشرفته‌ای دارند، ادامه داد: ما باید از قیمت‌گذاری دستوری فاصله بگیریم. دولت باید خود را کوچک کرده، هزینه‌های خود را کاهش و درآمدهای خود را افزایش دهد تا منابع ملی مانند درآمدهای حاصل از فروش نفت، صرف توسعه زیرساخت‌ها و فضای اقتصاد و تولید شود و شاهد افزایش سرمایه‌گذاری هم در بخش خدمات و هم تولید باشیم. این مسائل در نهایت منجر به بهبود وضعیت معیشت مردم می‌شود.
این کارشناس اقتصادی با تاکید بر لزوم افزایش اعتماد بین مردم و دولت گفت: این اعتماد، سرمایه مهمی است که باید دولت با شفافیت، مسئولیت‌پذیری، پاسخگویی و وفای به عهد، آن را بیشتر کند.
وی با بیان اینکه دولت باید تلاش کند از نظام‌های مدیریتی روز دنیا استفاده کند تا در نهایت، رفاه برای مردم فراهم کند، افزود: کشورهایی که هیچ منابعی ندارند اما پیشرفته‌تر از ما هستند، تفاوتشان با ما در نظام مدیریت‌شان است. ما باید این دانش مدیریتی را کسب کرده و از آن استفاده کنیم. امیدواریم حرکت دولت، رو به جلو باشد و تحریم‌ها هم برداشته شود و اصلاحاتی که در اقتصاد مدنظر است، رخ دهد.
فعالیت اقتصادی سخت‌تر شده است
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران معتقد است در یک سال گذشته، فعالیت برخی کسب و کارها به دلیل شرایط بد اقتصادی، محدودتر و سخت‌تر شده است.
رضا پدیدار با بیان اینکه عدم تخصیص منابع به طرح‌ها- چه در حوزه نگهداشت، چه در بخش طرح‌های توسعه‌ای- و عارضه‌های بین‌المللی مثل تحریم، روی اقتصاد ملی تاثیر گذاشته است، افزود: در یک سالی که از عملکرد دولت سیزدهم می‌گذرد، کسب و کار و میدان عمل برخی فعالان اقتصادی به دلیل محدودیت‌های اقتصادی، تحریم، گرانی، تورم و… محدودتر شده است.
وی با بیان اینکه اقتصاد به طور کامل در اختیار دولت است و بخش خصوصی در این میانه، کاره‌ای نیست، ادامه داد: 86 درصد ترکیب سبد اقتصادی کشور در دست دولت و صندوق‌های بازنشستگی و خصولتی‌هاست. از 14 درصد باقی‌مانده، 2.8 درصد متعلق به تعاونی‌ها و فقط 13.2 درصد متعلق به بخش خصوصی است. بنابراین بخش خصوصی نمی‌تواند نظردهی دقیق و درستی درباره عملکرد دولت داشته باشد. درواقع بخش خصوصی نقشی در اقتصاد ندارد که بخواهد در این زمینه اظهار نظر کند.
پدیدار با بحرانی ارزیابی کردن وضعیت اقتصادی، یادآور شد: در این سال‌ها دو تا تحریم داشته‌ایم که دومی از اولی هم بدتر و سنگین‌تر بود و این، شرایط فعالیت اقتصادی را دشوارتر کرده است. به عنوان مثال، کسب و کار من برای وارد کردن یک قطعه، با گرفتاری و ترس‌های زیادی روبه‌رو بود.
وی با بیان اینکه بخش خصوصی در ایران بسیار کوچک و ضعیف است و کسب و کارها شرایط نامتعادل اقتصادی را تحمل می‌کنند، ادامه داد: ما دلمان می‌خواهد از قدرت و فکر و ارتباطات جهانی خود استفاده کرده و باعث رشد اقتصاد کشور شویم.
این فعال اقتصادی پیشکسوت یادآور شد: با وجود مشکلات، همچنان امیدوارم شرایط اقتصادی کشور رو به بهبودی برود و کسب و کارها در جایگاه اصلی خود قرار بگیرند.
ناهماهنگی اعضای تیم اقتصادی دولت
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با اشاره به پاسکاری مشکلات بین اعضای تیم اقتصادی دولت به جای پذیرفتن آنها، معتقد است این ناهماهنگی، مانع تحقق اهداف اقتصادی دولت خواهد شد.
مهرداد عباد گفت: تا امروز ما با تحریم‌های شدیدی روبه‌رو بوده‌ایم که مواجهه با آنها، نیازمند برخی تصمیم‌ها هم در این دولت و هم در دولت قبل بوده است. البته در دولت گذشته، برخی تصمیمات خلق‌الساعه باعث می‌شد کارها خراب‌تر شود، به ویژه در حوزه صادرات و واردات. این وضعیت در دولت جدید کمتر دیده می‌شود، با این حال شاهد عدم هماهنگی بین اعضای تیم اقتصادی دولت هستیم.
عباد افزود: در حال حاضر در بیشتر نشست‌های بخش خصوصی با بدنه اقتصادی دولت، دولتی‌ها خیلی از مشکلات و موانع را بر گردن وزارتخانه‌های دیگر می‌اندازند و مسائل و مشکلات را بین هم پاسکاری می‌کنند درحالی که باید مشکلاتی را که با هم دارند، در بدنه خود دولت حل کنند، زیرا انتقال این مسائل و مشکلات به این شکل، فقط باعث دلسردی بخش خصوصی می‌شود. به عنوان مثال، گمرک از وزارت صمت شکایت دارد، معاونت علمی فناوری با وزارت صمت مساله دارد و…
وی با بیان اینکه حرف‌های ضد و نقیضی از اعضای این تیم می‌شنویم، گفت: یک روز وزارتخانه‌ای تصمیم به انجام کاری می‌گیرد، روز دیگر وزارت دیگری، اقدامی بر خلاف آن انجام می‌دهد. این ناهماهنگی شاید مانع از این شود که ثباتی که انتظار داریم جامعه اقتصادی داشته باشد، اتفاق بیفتد.
او با بیان اینکه برای جراحی اقتصادی درست، نیاز به چند تصمیم شجاعانه داریم، اضافه کرد: یکی از این تصمیمات، همین تغییر نرخ ارز و تک‌نرخی شدن آن است که البته فعلا به طور کامل اجرا نشده است.
این فعال اقتصادی جوان با بیان اینکه از این تصمیمات شجاعانه، بیشتر نیاز داریم، افزود: به عنوان مثال در مورد بنزین نیازمند چنین تصمیماتی هستیم. اگرچه یک بار تصمیم گرفتند قیمت سوخت را بهینه کنند اما همچنان قیمت انرژی در ایران، بسیار پایین است و یارانه بالایی به آن تعلق می‌گیرد، درواقع ما داریم سرمایه ملی‌مان را می‌سوزانیم.
عباد گفت: درخواست من از دولت این است که همه هم و غم خود را روی کنترل تورم بگذارد، زیرا مسائل مهمی با تورم ارتباط دارد. برای کنترل تورم باید برخی اصول اولیه اقتصادی رعایت و اصلاح شود. اگر تورم را کنترل کرده و از سوی دیگر، با امضای برجام، روابط بین‌المللی خود را به حالت عادی برگردانیم، می‌توانیم کشور را به سمت توسعه هدایت کنیم.
این فعال اقتصادی جوان با بیان اینکه نسل ما از ابتدای تولد، در تحریم بوده است، افزود: بسیاری از هم‌نسلان من از کشور رفته‌اند و کسانی که مانده‌اند، از سر علاقه به کشور بوده است. دولت باید کاری کند که کسانی که در ایران هستند، امیدشان حفظ شود و طوری عمل نکند که آنان هم ناامید شده و مهاجرت کنند.
