نظارت و پایش بر حوزه‌های مدیریت در کشور یکی از اساسی‌ترین شروط حرکت علمی مدیریت در کشور است. علیرضا جاوید معاون هماهنگی امور مناطق شهرداری تهران در این خصوص معتقد است که شهرداری تهران با پایش درست و شجاعت در ورود به تمام موضوعات از یک سو و نظارت بر پایه تحقیق و تحلیل داده‌ها و نیز تعمیم و توسعه این مدل از نظارت از سوی دیگر؛ بر کیفیت و کمیت عملکرد مدیران اثر مثبتی گذاشته است. او با تاکید بر این که همان گونه که از نظر نظامی در کشور به امنیت رسیده‌ایم، باید از منظر مدیریت نیز به اقتدار ملی دست یابیم، می‌گوید: ما در شهرداری تهران با خدمت شبانه روزی در تلاشیم تا روابط شهروندان با خودشان و با دولت و حاکمیت را تلطیف کنیم.
با نگاهی به حوزه‌های مختلف در کشور می‌بینیم ما در حوزه نظامی توانسته‌ایم امنیت ملی را ایجاد کنیم اما سوال این است که چگونه می‌توان از منظر مدیریت اقتدار ایجاد کرد؟ از دیدگاه بنده مدیریت شهری خاکریز اول خدمت به مردم است لذا اگر مدیریت شهری توسط دولت، مجلس و مجموعه حاکمیت حمایت شود و این حمایت‌ها منجر به ثبات و آرامش در سیستم مدیریت شهری و پویایی آن گردد؛ شهرداری شرایط اقتصادی قابل قبولی را تجربه کرده و خود را برای خدمت به مردم مجهزتر می‌کند.
شهرداری بسترساز صلح و دوستی
طبیعتاً مردم هنگامی که شاهد انواع عملیات خدمات شهری، خدمات عمرانی و سایر موارد مربوط به حوزه مدیریت شهری در سطح شهر باشند، احساس می‌کنند که به آنها توجه می‌شود. از این نظر بخشی از نارضایتی‌های اقتصادی و اجتماعی در حوزه مدیریت شهری قابل مدیریت و فروکش کردن است در غیر این صورت ممکن است عملکرد مدیریت شهری منجر به تشدید و افزایش نارضایتی‌ها شود و این امر ممکن است در نهایت ناامنی اجتماعی ایجاد کند. با این دیدگاه شهرداری می‌تواند بستر ساز صلح و دوستی و نیز تلطیف روابط مردم با مردم و مردم با حاکمیت باشد.
در این میان یکی از موارد بسیار مهم در حوزه مدیریت کشور نظارت است که متاسفانه کمتر مورد توجه قرار میگیرد. در شکل کالبدی آن دیده می‌شود مرکز پایش و ارزیابی عملکرد شهرداری تهران نیز در دل ستاد مرکزی آن واقع نشده است. اما موضوع نظارت از دو جنبه قابل رسیدگی است شامل: نظارت کمی اقدامات مجریان و دیگری نظارت کیفی اقدامات مجریان. در حالی که پایش نظارت کمی بسیار ساده است، بررسی نظارت کیفی مشکل است زیرا در نظارت کمی ما یک شاخص را در نظر می‌گیریم، یک هدف تعیین میکنیم، برنامه و اقدامی انجام میگیرد و از نظر کمی میزان تحقق آن هدف رصد می‌شود.
ما زمانی دچار چالش میشویم که به نظارت کیفی برسیم زیرا در نظارت کیفی شاخص‌ها باید به خوبی فراوری شود و در مورد آنها یکپارچه‌سازی انجام گیرد تا بر اساس آن داده‌ها قابل پایش و نظارت باشد؛ همچنین باید این داده‌ها تجمیع شود. به عبارت دیگر این داده‌ها باید به صورت هم افزا قابلیت بازخورد گیری پیدا کنند و قابلیت استنتاج و نتیجه‌گیری داشته باشند.
تحقق نظارت و پایش در 5 گام
شخصا در حوزه پایش و نظارت از کلمه « مراد » استفاده می‌کنم به این معنی که باید در حوزه نظارت و پایش مراد آن را حاصل کنیم به این معنی که باید در گام اول موضوع را به خوبی در نظر بگیریم تا به خوبی پایش شود، در گام دوم باید شجاعت و عزم و زمینه ورود به این موضوع را داشته باشیم. در گام سوم باید به تحقیق و مستندات رجوع کرد زیرا نظارت و پایش باید بر اساس جستجو و تحقیق انجام شود تا بتواند ملاک عمل باشد. در گام بعدی باید داده‌ها را بر اساس آن فرآوری، تحلیل کنیم تا بتوان از آن نتایج صحیح در حوزه نظارت و پایش استخراج کرد. در آخر نیز باید در نظر گرفت که نظارت و پایشی که انجام می‌شود تنها برای به دست آوردن یک موضوع نیست بلکه باید آن را به تعداد زیادی از موضوعات تعمیم و توسعه داد.
در نظر داشته باشید تحلیل شاخص‌های کیفی، طبقه‌بندی آنها و تبدیل آنها بر اساس گام‌های ذکر شده کار آسانی نیست و تنها در صورتی که اقدام واقعی در این خصوص انجام شود جایگاه واقعی نظارت و پایش در سیستم مدیریتی ما متبلور میگردد.
نکته دیگر این که برخی معتقدند مبنای انتصابات در بسیاری از حوزه‌های مدیریت کشور از جمله شهرداری‌ها شایسته‌پنداری است نه شایسته‌سالاری اما این یک گزاره عمومی نیست و قضاوت در مورد افراد ممکن مبنای نظری واحدی نداشته باشند یا از دو زاویه متفاوت به آن نگاه شود. اما این عقیده را نیز نمیتوان رد کرد زیرا ممکن است به صورت موردی این امر رخ داده باشد اما تلاش سیستم بر این بوده که به صورت عمومی در انتخاب شهرداران مناطق شایسته‌گزینی و شایسته‌سالاری را ملاک عمل قرار دهیم. البته به دلیل اینکه در سال دوم حضور شهردار فعلی تهران، مبنای ما تغییرات گسترده نبود، اولویت تثبیت شهرداران فعلی بود. به همین دلیل ۱۵ شهردار از ۲۲ شهرداری مناطق مختلف تهران تثبیت شدند. در سال دوم پایش نظارت و ارزیابی را صورت خواهیم داد و سعی میکنیم بدون حب و بغض و مبتنی بر عملکرد مدیران و رضایت مردم، ذینفعان و البته مقامات مافوق نسبت به تثبیت تغییر یا جایگزین شهرداران مناطق اقدام کنیم.
ایجاد سازوکار اشتراک تجربیات
اما یکی از اهداف حوزه ما ایجاد سازوکار اشتراک تجربیات است. در این راستا انتقال تجربیات معاونت هماهنگی امور مناطق در سالهای گذشته برای بنده بسیار حائز اهمیت بوده. لذا در جلسه‌هایی مشترک با تعدادی از معاونین سابق هماهنگی امور مناطق، از نظرها و رهنمودهای آنها استفاده کردم. این موضوع شامل تمام معاونین مناطق تا هفته‌های آینده می‌شود و به این صورت از نظرها و تجربیات آنها استفاده میکنیم.
همچنین برنامه داریم تا در یک جلسه جمعی، تمام معاونین امور مناطق پس از انقلاب را دعوت کنیم و در این نشست مشترک همه اندیشی، چالش‌های تهران در مناطق ۲۲ گانه با این افراد مطرح و نظریات این افراد دریافت گردد.
در پایان باید بر این نکته تاکید کنم که خوشبختانه هنگام ورود بنده به معاونت هماهنگی امور مناطق شهرداری تهران تسلط خوبی در حوزه امور مربوطه و هماهنگی مناسبی بین شهرداری مناطق مختلف وجود داشت به گونه‌ای که شرایطی که در بدو ورود شاهد بودیم، دغدغه آور نبود؛ بلکه بر عکس شوق آفرین و مثبت بود. در نتیجه تلاش کردم که شرایط موجود مثبت را حفظ کرده و آن را ارتقا دهیم. خوشبختانه در مدت زمان کوتاهی توانستیم بر بستر خوبی که فراهم شده بود مسلط شده و فرایند‌ها و برنامه‌ها را تعمیم دهیم.
