مسجدسلیمان شهری است که اولین چاه نفت خاورمیانه در آن کشف شده است و تحولی اساسی نه تنها در ایران که در کل خاورمیانه از این منطقه آغاز شده است. این شهر با وجود استعدادهای بالقوه‌ی بسیار، در طول سالیان گذشته از منظر توسعه در وضعیتی بحران به سر می‌برده است. تا جایی که چنان‌که مهندس سیداحسان موسوی، مدیرعامل پتروشیمی مسجدسلیمان در این گفتگو می‌گوید، میزان بیکاری آن در حدود چهل و سه درصد است. تمرکز بر گسترش صنایع اشتغال‌زا در این منطقه می‌تواند مرحمی بر زخم‌های مسجدسلیمان باشد. شرکت پتروشیمی مسجدسلیمان که در سال 1400 به بهره‌برداری رسیده است، تاکنون توانسته برای سه هزار نفر در منطقه‌ی مسجدسلیمان اشتغال‌زایی کند و با طرح‌های توسعه‌ای در پیش رو می‌تواند برای سه هزار نفر دیگر نیز اشتغال‌زایی کند. مهندس موسوی در این گفتگو زمان تشریح ابعاد و ویژگی‌های مجتمع پتروشیمی مسجدسلیمان، درباره‌ی چشم‌انداز آینده‌ی این شرکت نیز به تفصیل سخن می‌گوید:
پرچمی برای درخشش نام مسجدسلیمان
ما از سال 1400 در مسجدسلیمان مشغول تولید اوره هستیم و پس از بیش از صد سال که از آغاز فعالیت نفتی در مسجدسلیمان می‌گذرد، پرچمی برای درخشش نام این شهر در عرصه‌های بین‌المللی افراشته‌ایم. در حال حاضر روی کیسه‌های محصولات تولیدی در کارخانه‌ی ما درشت و باافتخار نام مسجدسلیمان قید می‌شود و به بازارهای بین‌المللی می‌رود. در حال حاضر مسجدسلیمان و محصولات کارخانه‌ی پتروشیمی‌اش یک شاخص تعیین‌کننده در بازار بین‌المللی اوره است.
نودوپنج درصد کارکنان ما بومی هستند
منطقه‌ی مسجدسلیمان از لحاظ اقتصادی منطقه‌ای کم‌بضاعت و از منظر استعدادهای بالقوه منطقه‌ای بسیار پربضاعت است. امروز که من در خدمت شما هستم بیش از نودوپنج درصد از بیش از سه هزار نفر پرسنلی که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در شرکت پتروشیمی مسجدسلیمان مشغول به کار هستند از بومیان منطقه محسوب می‌شوند. از اساس دستورکار و سیاست‌گذاری ما بهره‌گیری از جوان‌های بومی منطقه بوده است و با دقت و جدیت در همین مسیر گام برداشته‌ایم. آمار و ارقام نشان می‌دهد در منطقه‌ی مسجدسلیمان و شهرهای اطراف آن بیش از چهل و سه درصد بیکاری وجود دارد و ایجاد اشتغال در چنین منطقه‌ای گامی استوار در جهت ایجاد رضایت‌مندی عمومی محسوب می‌شود. در واقع شرکت پتروشیمی مسجدسلیمان در حال حاضر بالغ بر دوازده تا پانزده هزار خانوار را تحت پوشش خود قرار داده است.
جذب سرمایه‌گذار بین‌المللی در شرایط تحریم
پتروشیمی مسجدسلیمان در زمینی به وسعت حدود 400 هکتار واقع شده است و برای ساخت آن سرمایه‌گذاری حدود 800 میلیون دلاری انجام شده است. این پتروشیمی جزو معدود طرح‌های موفقی است که در بدترین شرایط تحریمی با همت مسئولین و مدیران توانست با همراهی سرمایه‌گذار غیرایرانی شکل بگیرد. این سرمایه‌گذاری در قالب فاینانس و توسط سرمایه‌گذاران چینی حمایت شد و بانک مرکزی و بانک صنعت و معدن در تسهیل روند این سرمایه‌گذاری نقشی اساسی داشتند. علاوه بر جذب سرمایه‌گذاری از کشور چین، ما توانستیم از شاخص‌ترین لایسنسورهای اروپایی، برای محصول تولیدی خود لایسنس بگیریم و شرایط عرضه‌ی آن در بازارهای بین‌المللی را فراهم کنیم. این همراهی بین‌المللی با پشتکار و دانش مهندسان و مدیران ایرانی تکمیل شد و با کمک خداوند نتیجه‌اش این شد که ما امروز بتوانیم محصولی پایدار برای عرضه در بازارهای بین‌المللی داشته باشیم.
توسعه از مسیر تنوع‌بخشی به محصولات
ما در مجتمع پتروشیمی مسجدسلیمان حدود یک میلیون تن در سال اوره و حدود ششصد و هشتاد هزار تن آمونیاک در سال تولید می‌کنیم. اوره محصولی است که عمدتاً در صنایع کشاورزی بسیار مورد نیاز و توجه است و آمونیاک نیز در صنایع شیمیایی از مواد اولیه‌ی پرکاربرد محسوب می‌شود. ما این دو محصول را به عنوان محصولات پایه‌ای پالایشگاه مدنظر قرار داده‌ایم و در برنامه‌ی توسعه‌ای‌مان به دنبال تنوع‌بخشی به تولید محصولات اوره‌ای هستیم. اوره می‌تواند در زنجیره‌ی تکمیل به محصولات با ارزش افزوده‌ی بیشتری تبدیل شود و ما برای دریافت لایسنس محصولات اوره‌ای باارزشی که تاکنون در ایران تولید نشده است مذاکراتی را انجام داده‌ایم.
اشتغال‌زایی برای سه‌هزار نفر دیگر
برآوردها و محاسبات اقتصادی طرح‌های توسعه‌ای انجام شده و تأییدیه‌های لازم برای عملیاتی کردن آن‌ها دریافت شده است و در آستانه‌ی تصویب نهایی برای اجرایی شدن است. با اجرایی شدن این طرح‌ها مساحت مجتمع از چهارصد هکتار به بیش از هزار هکتار خواهد رسید. این توسعه باعث جذب نیرو و اشتغال‌زایی برای بیش از سه هزار نفر از جوانان منطقه خواهد شد. زمان‌بندی اجرای پروژه حدود چهار سال است و برای انجام آن جذب بیش از چهار میلیارد دلار اعتبار از محل فاینانس‌های خارجی مدنظر قرار گرفته است. با انجام این پروژه منطقه‌ی مسجدسلیمان به یکی از قطب‌های پتروشیمی و پالایشی کشور تبدیل خواهد شد. در این طرح تولید پانصدمیلیون فوت مکعب در روز متان مورد پیش‌بینی قرار گرفته و در صورت اجرایی شدن طرح، مجتمع پتروشیمی مسجدسلیمان تولید محصولات الفینی را هم در دستور کار قرار خواهد داد. با اجرایی شدن این طرح 65 هزار تن پلی‌اتیلن، 134 هزار تن گوگرد، 210 هزار تن پنتان، 660 میلیون مترمکعب هیدروژن، 383 هزار تن پلی‌پروپیلن و 450 هزار تن ام تی وی ای از محل نهایی شدن پتروپالایشی که در این منطقه در نظر گرفته شده به دست خواهد آمد.
از گاز فلر چاه‌های نفت استفاده‌ی بهینه خواهیم کرد
ما در زمینه‌ی کاهش گازهای آلاینده‌ی محیطی که در اثر فعالیت‌های نفتی فعالیت‌های جدی داشته‌ایم که خبرهای خوشی در این زمینه به زودی رسانه‌ای خواهد شد. در منطقه‌ی مسجدسلیمان فلرهای نفتی زیادی سوزانده می‌شود و ما برای استفاده‌ی بهینه از گاز فلر چاه‌های نفت مسجد سلیمان مکاتبات زیادی انجام داده‌ایم. گاز فلری که در چاه‌های نفت سوزانده می‌شود هم به محیط زیست آسیب می‌رساند و هم ثروت ملی‌ای است که به هدر می‌رود. سالیانه در حدود یک میلیارد دلار گاز فلر از بین می‌رود و لازم است فکری عاجل برای این منابع بشود. در این زمینه ما پیش قدم شده‌ایم و با شرکت در مناقصات مختلف شرکت ملی نفت ایران و برقراری مکاتبات با این شرکت در حال تلاش هستیم شرایط برای بهره‌برداری از گاز و دیگر منابعی که در حال از بین رفتن هستند به عنوان خوراک مجموعه بهره ببریم. مردم منطقه هم پیگیر این مسئله هستند و همیشه از ما درخواست دارند که در این زمینه کاری بکنیم. امیدواریم در نهایت موافقت‌های لازم برای بهره‌برداری از این گازها را کسب کنیم.
اعتماد به دانش‌بنیان‌ها از اولویت‌های ماست
متجمع پتروشیمی مسجدسلیمان از همان ابتدا که به عنوان یک پروژه شروع به کار کرد تا کنون که به مرحله‌ی بهره‌برداری پایدار رسیده است، کمک شایانی بر رشد و نمو شرکت‌های دانش‌بنیان انجام داده است. در سوابق کاری مجتمع می‌توان حمایت از تولیدکنندگان داخلی و شرکت‌های دانش‌بنیان را به خوبی مشاهده کرد. به عنوان نمونه کاتالیست همواره یکی از اقلام لازم در چرخه‌ی تولید شرکت‌های پتروشیمی است. ما در زمینه‌ی تولید کاتالیست‌ها با ریسک‌پذیری قابل قبول در زمین تولید کاتالیست‌های خاص به شرکت‌های دانش‌بنیان اعتماد کردیم و به دلیل همین اعتماد شرکت پتروشیمی مسجدسلیمان در حال حاضر صنعت تولید کاتالیست در شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی بومی‌سازی شده است و اکنون نه تنها شرکت‌های داخل کشور از محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان مورد اعتماد پتروشیمی مسجدسلیمان بهره می‌برند، بلکه این شرکت‌ها موفق شده‌اند محصول خود را به خارج از ایران نیز صادر کنند.
به مرحله‌ی تولید پایدار رسیده‌ایم
بلوغ یک سازمان تولیدمحور به این شکل است که از یک ایده شروع می‌شود و در ادامه به عنوان یک پروژه تعریف می‌شود این پروژه تا تولید و بهره‌برداری مسیری را طی می‌کند و پس از گذار از مرحله‌ی تولید محصول نوبت به مرحله‌ی پایداری در تولید می‌رسد. پس از این مرحله است که سازمان با حرکت به سمت طرح‌های توسعه‌ای در مسیر بلوغ گام برمی‌دارد. مجتمع پتروشیمی مسجدسلیمان از سال 93 به عنوان یک پروژه تعریف شده و در سال 1400 به بهره‌برداری رسیده است. در حال حاضر ما پس از دو سال مراحل تولید اولیه و روندهای مربوط به بهره‌برداری مجتمع را پشت سر گذاشته‌ایم و می‌توانیم با افتخار اعلام کنیم که در مرحله‌ی تولید پایدار هستیم. با پایدار شدن تولید، با توجه به منابعی که به دست می‌آوریم می‌توانیم اقساط فاینانس شرکت را پرداخت کنیم و به تعهدات معوق خود توجه جدی‌تری داشته باشیم و با کمک و حمایت مسئولین محترم این مرحله را هم پشت سر بگذاریم تا بتوانیم به افق‌های آینده‌ی مجتمع که حرکت به سمت طرح‌های زودبازده و با ارزش افزوده‌ی بالاتر است حرکت کنیم.
مسجدسلیمان با راه‌آهن به بندرامام متصل می‌شود
در زمینه‌ی صادرات محصولات ما از بندر امام به آب‌های آزاد دسترسی داریم و این موضوع مزیت حمل‌ونقل به صرفه و اقتصادی را نصیب شرکت پتروشیمی مسجدسلیمان می‌کند. برای برقراری ارتباط بهتر میان مسجدسلیمان و بندرامام ساخت مسیر حمل‌ونقل ریلی بین این دو شهر مدنظر ما بوده و هست و در حال کار در زمینه‌ی بهره‌برداری از راه‌آهن مسجدسلیمان به بندرامام هستیم. ریل‌گذاری پروژه در حال حاضر تا شوشتر صورت گرفته است. این طرح، جزو طرح‌های دولت بوده که تاکنون به دلایل مختلف صورت نگرفته است و ما در حال حاضر به عنوان مشوق و تضمین‌کننده در مذاکرات مربوط به اجرای پروژه با پیمانکاران و دیگر دست‌اندرکاران حضور داریم. در حال حاضر مقدمات کار برای اتصال راه‌آهن از شوشتر به مسجدسلیمان در حال انجام است و اگر این کار انجام شود مسئولان شهر مسجدسلیمان از این امر استقبال کرده‌اند که ریل‌گذاری فاصله‌ی میان شهر مسجدسلیمان تا کارخانه‌ی پتروشیمی را برعهده بگیرند.
به دنبال توزیع مویرگی در بازارهای هدف هستیم
مشتریان ما عموماً در مناطقی نظیر ترکیه و امارات متمرکز هستند و به کشورهای آفریقایی، آمریکای لاتین و آسیای میانه نیز صادرات داریم. در سال جاری یکی از سیاست‌گذاری‌های مهم و کلیدی شرکت این بوده که به صورت مستقیم به بازارهای هدف ورود کنیم و از مسیر توزیع مویرگی واسطه‌ها را حذف کنیم و ارزش افزوده‌ی فروش خالص محصولات را افزایش دهیم و سود بیشتری به بازنشستگان محترم کشور برسانیم. ما در سال گذشته با توجه به تحقق هشتاد درصدی ظرفیت و با علم به این‌که در سال گذشته ما هنوز به مرحله‌ی تولید پایدار نرسیده بودیم، چیزی در حدود یک و نیم هزار میلیارد تومان بوده است.
بیش از چهارصد میلیون دلار ارزآوری
ما در کشور حدوداً هفت شرکت تولیدکننده‌ی اوره داریم که از این میان پنج شرکت اثرگذاری بیشتری بر بازار دارند. پنج شرکت بزرگ اوره‌ساز تأمین‌کننده‌ی نیاز کشاورزی کشور هستند و ما به عنوان یکی از این پنج شرکت بخش مهمی از وظیفه‌ی تأمین نیاز کشاورزان عزیز را برعهده داریم. حدوداً بیست درصد از محصولات سالیانه‌ی ما در داخل مصرف می‌شود و هشتاد درصد آن به صادر اختصاص پیدا می‌کند. ارز حاصل از صادرات این محصولات نیز مستقیماً در سیستم بانکی کشور عرضه می‌شود و این افتخار را داریم که بخشی از ارزآوری سالیانه‌ی ایران توسط این مجتمع و توسط مردم غیور مسجدسلیمان صورت می‌گیرد. ما در سال گذشته بیش از چهارصد میلیون دلار ارزآوری داشته‌ایم.
امسال از صددرصد ظرفیت مجتمع برای تولید استفاده می‌کنیم
ظرفیت اسمی مجموعه‌ی پتروشیمی مسجدسلیمان تولید یک میلیون و هفتاد هزار تن اوره است که ما در سال گذشته توانستیم هشتاد درصد ظرفیت را عملیاتی کنیم. دلیل این‌که به صددرصد ظرفیت نرسیدیم این بود که گازی که به عنوان سوخت به مجتمع تخصیص داده شد به میزانی بود که می‌توانست هشتاد درصد ظرفیت ما را فعال کند. امسال در بازدید وزیر محترم کار، رفاه و تأمین اجتماعی قرار شد به ما کمک شود که با همراهی شرکت ملی گاز ظرفیت هشتاد درصدی تأمین سوخت مجتمع به صد در صد برسد و به تبع این موضوع ما از تمام توان خود برای تولید استفاده کنیم.
نظام بانکی یاری‌رسان ما بود
تولید به ویژه در سال‌های اولیه‌ی افتتاح یک شرکت تولیدی بسیار سخت است. در ابتدای تأسیس شرکت هنوز به ثبات کافی برای ارائه‌ی آمار دقیق از میزان تولید و میزان سودرسانی نرسیده است و در زمینه‌ی تأمین مالی با چالش‌های فراوانی مواجه است. این موضوع که پس از گذشت دو سال از بهره‌برداری، ما احساس می‌کنیم به مرحله‌ی تولید پایدار رسیده‌ایم به خاطر حمایت نهادهای مختلف و از جمله بانک مرکزی و نظام بانکی بود که به خوبی در تأمین نیازهای مالی به ما یاری رساندند. از سوی دیگر حیات این مجتمع به واسطه‌ی خوراکی است که از شرکت ملی گاز ایران دریافت می‌کنیم. به دلیل تازه‌تأسیس بودن شرکت، ما در دو سال گذشته معوقاتی در زمینه‌ی تسویه‌ی حساب با شرکت ملی گاز داشته‌ایم که امیدواریم در آینده با تدابیری که اندیشیده شده این موقعات به طور کامل تسویه شوند.
نوسان بازارهای بین‌المللی بر سودآوری ما تأثیر مستقیم دارد
یکی از مسائلی که در بازار شرکت ما نوسان و پیچیدگی ایجاد می‌کند، وضعیت بین‌المللی قیمت اقلام صاداراتی ماست. ما هشتاد درصد محصول اوره‌ی شرکت را صادر می‌کنیم. سال گذشته با توجه به جنگ روسیه و اوکراین نوسانات پیچیده‌ای در روند قیمت‌گذاری محصول اوره در بازارهای جهانی به وجود آمد و در میزان ارزآوری و سودآوری شرکت ما نقش داشت. میزان ارزآوری ما نسبت مستقیمی با میزان توانایی ما در بازپرداخت اقساط، معوقات و سودرسانی به سهام‌داران دارد و امیدواریم با ثبات هر چه بیشتر و بهتر بازارهای بین‌المللی بتوانیم پیش‌بینی‌های دقیق‌تری از روندهای آینده داشته باشیم.
