در میان هشت معاونت شهرداری تهران، معاونت مالی و اقتصاد شهری با توجه به پیوند خوردن مسئولیت‌هایش به دیگر معاونت‌های شهرداری، در روند اداره‌ی کلان‌شهری نظیر تهران نقشی مهم، اثرگذار و بنیادی برعهده دارد. نقشی که نقصان‌هایش می‌تواند بر روند اداره‌ دیگر اجزای شهرداری نیز تأثیر اساسی داشته باشد. دکتر لطف‌الله فروزنده معاون مالی و اقتصاد شهری شهرداری تهران، که از سال 1400 عهده‌دار این نقش و وظیفه است، در این گفت‌وگو با اشاره به رشد سه برابری بودجه شهر تهران، بر اهمیت توسعه حمل و نقل عمومی و ارزان‌سازی زندگی در شهر تهران تأکید می‌کند و برنامه‌های شهرداری برای توسعه پایدار تهران را تبیین می‌نماید.

درآمد پایدار شهرداری را به چهل درصد رسانده‌ایم

شهرداری یک نهاد هزینه-درآمدی است. به‌عبارتی برای پوشش هزینه‌هایش باید درآمدی کسب بکند و معمولاً این درآمدها از خدماتی که ارائه می‌دهد به دست می‌آید. درآمدی که از این مسیر به دست می‌آید درواقع درآمد پایدار شهرداری است ولی با توجه به تعاریفی که پیش‌تر از درآمد پایدار ارائه شده است نیز ما توانسته‌ایم میزان درآمد پایدار شهرداری را به چهل درصد برسانیم. این درآمد از مسیر بهبود اطلاع‌رسانی و ارائه مشوق به مردم در زمینه پرداخت عوارض نوسازی، هزینه‌های پسماند و عوارض کسب و پیشه به دست آمده است. علاوه بر این درآمدهایی نظیر درآمد حاصل از مالیات بر ارزش افزوده، عوارض گمرکی، درآمد حاصل از فروش دخانیات و… که در قوانین پیش‌بینی شده بود و باید به شهرداری پرداخت می‌شد به طور جدی پیگیری شد و با همکاری مشفقانه دستگاه‌های دولتی بخشی از این درآمدها به حساب شهرداری وارد شد و ما توانسته‌ایم به افزایش چهل درصدی درآمد پایدار شهرداری رسیدیم.

بودجه شهرداری در سال اخیر صدوچهار هزار میلیارد بود

زمانی که در سال 1400 فعالیت خودمان در شهرداری تهران را آغاز کردیم از بودجه مصوب سی‌وهفت هزار میلیاردی، دوازده هزار میلیارد محقق شده بود. باقی این بودجه در شش ماه دوم سال و با تلاش دوستان ما به تحقق رسید. برای رسیدن به این درآمد، علاوه بر مسیرهایی نظیر صدور پروانه ساختمان، تحقق درآمد حاصل از مالیات بر ارزش افزوده و نیز صدور پروانه نوسازی، بحث مولدسازی که توجه به آن از جمله تحولات دوران شهرداری جناب دکتر زاکانی بود، مورد توجه قرار گرفت. علاوه بر این ما مطالباتمان از دستگاه‌های مختلف را تسویه کردیم و با بانک‌ها هم برای دریافت وام وارد همکاری شدیم. در سال 1401 با کار جدی‌ای که صورت گرفت توانستیم بودجه شهرداری را به هشتاد هزار میلیارد برسانیم و رشد حدوداً 140 درصدی را مشاهده کردیم. در سال اخیر نیز بودجه شهرداری تا پایان دی ماه محقق شد و ما برای اولین بار یک متمم سی و پنج درصدی را به تصویب شورای محترم شهر رساندیم تا در سال 1402 بودجه تهران به صدوچهار هزار میلیارد برسد. تمامی این افزایش بودجه از راه‌های منطقی و معقول و با پشتوانه مشخص و بدون نیاز به خلق پول بدون پشتوانه تأمین شده است.

بودجه تهران بر توسعه حمل‌ونقل عمومی و بهبود بافت‌های فرسوده متمرکز است

شهر تهران با وجود آنکه کلان‌شهر است، در جنوب شهر مناطقی دارد که از امکانات اولیه شهرسازی نظیر فضای سبز و… امکانات اولیه یک شهر معمولی را هم ندارند. همچنین نیاز به نوسازی ناوگان‌های حمل‌ونقلی با توجه به کم‌کاری‌های گذشته در گسترش ناوگان ریلی و رسیدن تعداد اتوبوس‌های شهری فعال از هفت هزار دستگاه به دو هزار دستگاه امری نیست که گریزپذیر باشد. بر این پایه می‌توان گفت افزایش بودجه شهر تهران ضروری بود. ما سعی کردیم محل هزینه‌کرد بودجه افزایش‌یافته شهر تهران را در بخش‌هایی نظیر توسعه حمل‌ونقل عمومی متمرکز کنیم. ما حداقل به یازده هزار دستگاه اتوبوس در شهر تهران نیازمندیم و تعداد واگن‌های مترو هم باید به طرز چشم‌گیری افزایش پیدا کند. علاوه بر این در بافت‌های فرسوده تهران جای کار بسیاری دارد. در این زمینه ما در زمینه فضای سبز توسعه قابل توجهی داشتیم و بسیاری از مناطق ما صاحب پارک منطقه‌ای شدند. همچنین سه بزرگراه شهید شوشتری، شهید بروجردی و یادگار امام که پانزده سال به دلیل وجود معارض ناتمام مانده بودند در دست اتمام هستند تا گره‌های ترافیکی غرب، شرق و وسط شهر تهران باز شوند.

رویکرد ما ارزان کردن شهر تهران است

رویکرد ما این است که تهران شهر ارزانی شود. با همین رویکرد کاری که ما در میادین میوه و تره‌بار انجام دادیم این بود که تلاش کردیم خدمات را تا چهل درصد ارزان‌تر از قیمت بازار به مردم ارائه بدهیم. در زمینه رونق ساختمان‌سازی نیز علاوه بر حذف تشویقی عوارض برای واحدهای تجمیعی در بافت فرسوده، یک طبقه را هم به صورت تشویقی اجازه ساخت دادیم تا مردم خودشان برای ساختن شهر خودشان انگیزه پیدا کنند. علاوه بر این ما به حاشیه‌های شهر تهران که رسیدگی به آن در حیطه وظایف شهرداری تهران نیست نیز توجه جدی داشتیم و از منظر فکری و تشکیلاتی به آنها کمک کرده‌ایم و می‌کنیم. همچنین تلاش آقای دکتر زاکانی به عنوان رئیس ستاد کلان‌شهرها این است که دیگر نقاط کشور نیز به مانند تهران رشد را تجربه کنند تا رشد در کشور متوازن شود.

بدهی‌های معوق شهرداری تا سال آینده تسویه می‌شود

در ابتدای ورود به شهرداری برآورد اولیه میزان بدهی شهر تهران به نظام بانکی حدود هشتاد همت بود و پس از بررسی‌های مختلف این بدهی تا صدوهفتاد همت تجدید ارزیابی شد. ما توانستیم با جلسات مختلفی که با نظام بانکی داشتیم، در زمینه بدهی‌های ارزی توافق‌های خوبی با مدیران بانک‌های مختلف داشته باشیم و میزان بدهی را تا تقریباً به هفتاد همت کاهش دهیم. همچنین شهرداری به طور مشخص به بانک شهر حدود پنجاه و پنج همت بدهی داشت که در حال تسویه آن هستیم. بدهی شهرداری به بانک صادرات که شش همت بود نیز در حال تسویه است. برنامه ما این است که کل بدهی‌های معوق شهرداری تا سال آینده تسویه شود. بخش قابل توجهی از این بدهی‌ها با مکانیزم مولدسازی تسویه شده‌اند و خواهند شد و توجه به تسویه آنها هم برای شهرداری مناسب است و هم برای کل نظام اقتصادی کشور. هدف‌گذاری ما برای بودجه سال آینده حدود 160 همت بود که شورای شهر تهران تشخیص داد مبلغی در حدود 135 همت آن را مصوب کند. حدود پنج درصد از بودجه سال آینده از مسیر مولدسازی املاک شهرداری تهران تأمین خواهد شد.

از تمام ظرفیت‌های داخلی برای تأمین اتوبوس برقی بهره می‌بریم

ما از همان ابتدای ورود به شهرداری به دنبال توسعه ناوگان اتوبوسی بودیم و اصلاً هم به مسئله واردات اتوبوس فکر نمی‌کردیم. حتی به مسئله اتوبوس برقی هم فکر نمی‌کردیم چون برآوردمان این بود که کشور ظرفیت این موضوع را ندارد. در همان سال 1400 با خودروسازی‌های داخلی برای تأمین 2500 اتوبوس قراردادی به مبلغ 28 همت بستیم ولی یکی از شرکت‌هایی که با آن قرارداد داشتیم حتی یک پیچ هم به ما نداد و شرکتی که مدعی تولید اتوبوس برقی بود نیز گفت امسال تنها یک یا دو دستگاه توان ارائه اتوبوس برقی دارد. علاوه بر این شرکت‌ها ما با بخش‌های خصوصی هم قرارداد داشتیم و میزان تعهد به قرارداد در آنها بهتر بود و حدود چهارصد تا پانصد دستگاه از نیاز ما توسط آنها تأمین شد. این وضعیت ما را به سمتی برد که به دنبال مسیر جایگزین باشیم و در همین راستا به سمت تولیدکنندگان چینی رفتیم. ابتدا واسطه‌هایی با حق دلالی‌های بسیار بالا پیشنهادهایی با ما دادند ولی وقتی خودمان به چین رفتیم متوجه شدیم می‌توانیم ظرفیت‌های قابل توجهی در زمینه واردات اتوبوس را فعال کنیم. این ظرفیت‌ها به مباحثی نظیر فاینانس و یوزانس مرتبط بود. یک شرکت دولتی چینی حاضر شد در زمینه تأمین اتوبوس برقی برای شهرداری تهران سرمایه‌گذاری یا به عبارتی یوزانس بکند و ما در آن وضعیت نیازمند پرداخت نقدی نبودیم. این وضعیت برای ما بسیار گره‌گشا بود و ما علاوه بر اتوبوس به سمت تأمین تاکسی و موتور از همین مسیر هم رفتیم. توانستیم با کیفیت مناسب و قیمت مناسب، بدون آنکه ناگزیر باشیم تمام مبلغ را به صورت نقدی پرداخت کنیم با شرکت‌های چینی قرارداد ببندیم. واکنش‌هایی که از سوی شرکت‌های خودروسازی داخلی در این زمینه وجود دارد از منظر ما به طور کلی موضوعیتی ندارد. چرا که آنها توان تولید اتوبوس برقی را ندارند. تنها یک شرکت در این زمینه فعال شده بود که قراردادی برای تأمین پانصد دستگاه اتوبوس با آن شرکت بستیم و این کار را به خاطر حمایت از تولید داخلی انجام دادیم. به عبارتی ما از تمام ظرفیت داخلی استفاده کرده‌ایم و برنامه‌ای که با طرف چینی داریم نیز به واردات محدود نمی‌شود. واردات مرحله اول مدنظر ماست و پس از آن به آنها تکلیف می‌کنیم برای ادامه همکاری با خودروسازان داخل ما همراه شوند و به سمت بومی‌سازی این تکنولوژی حرکت خواهیم کرد. این کار را در زمینه واگن‌سازی برای مترو هم انجام داده‌ایم و در حال حاضر تقریباً پنجاه درصد واگن‌های مورد نیاز ما در ایران تولید می‌شود. در زمینه گسترش ناوگان حمل و نقل عمومی نگاه ما محدود به شهر تهران نیست و سرویس‌دهی به تمام کلان‌شهرها و حتی شهرهای کوچک‌تر را هم مدنظر داریم. ما معتقد هستیم راه‌حل حرکت به سمت هوای پاک، جایگزینی تکنولوژی و برقی‌سازی حمل و نقل عمومی در سراسر کشور است.

در سال آینده حداقل صد هزار میلیارد سرمایه‌گذاری خارجی خواهیم داشت

در حوزه سرمایه‌گذاری ما دو کار عمده انجام داده‌ایم. اولین کار تعیین تکلیف پروژه‌هایی بود که از گذشته باقی مانده بود و این پروژه‌ها قفل شده بودند. تعداد آنها حدود پنجاه پروژه بود. در حال حاضر هفتاد درصد از مشکلات این پروژه‌ها حل شده و رقمی در حدود شصت هزار میلیارد تومان امکان سرمایه‌گذاری فراهم آمده است. این سرمایه‌گذاری‌ها و مشارکت‌ها با بخش خصوصی داخلی صورت گرفته بود و ما برای تداوم این مسیر فرآیندها را اصلاح کردیم. دومین کار عمده‌ای که صورت گرفت ایجاد زمینه برای سرمایه‌گذاری خارجی بود که نمود آن در توافقمان با طرف چینی برای تأمین ناوگان برقی حمل و نقل عمومی متجلی شده است. علاوه بر این ما در زمینه زباله‌سوز، ساخت هتل، ساخت مسکن صنعتی، شهربازی، ورزشگاه و نیز یک مرکز بین‌المللی تجاری مذاکرات بسیار مناسبی با سرمایه‌گذاران خارجی انجام داده‌ایم و این موارد در حال نهایی شدن است. برنامه ما این است که در سال آینده حداقل صد هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری خارجی داشته باشیم و تصورمان این است که با حضور این سرمایه‌گذاران اعتماد برای سرمایه‌گذاری در ایران بیشتر خواهد شد و میزان سرمایه‌گذاری خارجی با توجه به بسترهایی که فراهم شده است بیشتر نیز خواهد شد.

به دنبال بورسی کردن دارایی‌های مختلف شهرداری هستیم

یکی از عمده فعالیت‌های ما در منطقه شهر آفتاب است. زمانی که ما به شهرداری آمدیم این مجموعه به طور کامل تعطیل بود ولی ما با توافقی که توانستیم با وزارت صنایع انجام بدهیم، امتیاز برگزاری نمایشگاه‌های بزرگ بین‌المللی در مجموعه شهرآفتاب را گرفتیم. همچنین توانستیم روند تأسیس مرکز تجارت جهانی در این منطقه را آغاز کنیم و در یک اقدام تازه، ششصد هزار هکتار به مساحت این مجموعه اضافه کردیم. همچنین ما روند فعالیتی فروشگاه‌های شهروند را تسریع کردیم و نیز در مسیر بورسی کردن این فروشگاه‌ها گام برداشتیم. البته حضور در بورس شرایطی دارد که هنوز همه آنها برای این فروشگاه‌ها فراهم نیست ولی ما به سرعت در مسیر ایجاد زمینه برای این موضوع گام برمی‌داریم. نه تنها شهروند، ما به دنبال بورسی کردن دارایی‌های مختلف شهرداری و سهیم کردن مردم در آنها هستیم.

زمینه‌ها برای انحراف مالی از بین رفته است

از اولین روزی که وارد شهرداری شدیم مسئله انضباط مالی را مدنظر قرار دادیم. ایجاد خزانه واحد یکی از اولین گام‌ها در این زمینه بود. کار بعدی که انجام دادیم ایجاد سامانه شفافیت برای دسترسی‌پذیر کردن قراردادها، صورت وضعیت‌ها، بودجه و نحوه عملکرد بودجه و… بود. حدود هفتاد مورد از مسائلی که مردم باید در جریان آنها قرار بگیرند در این سامانه بارگذاری شده است و هر کسی می‌تواند این موارد را ببیند و تحلیل و بررسی کند. هر بودجه‌ای که هزینه می‌شود باید مصوبه شورا باشد و هر تخصیصی با اطلاع شورا و شهردار محترم صورت می‌گیرد. روندهای ذی‌حسابی، بازرسی و حراست نیز در شهرداری بسیار جدی گرفته می‌شود. مواردی از این دست انضباط مالی خوبی را بر شهرداری حاکم کرده است و زمینه را برای انحراف مالی از بین می‌برد و سازمان‌های نظارتی نیز نوع عملکرد ما را تصدیق کرده‌اند.

ظاهر تهران را عوض می‌کنیم

ما معتقد هستیم اگر شهر را خوب اداره کنیم و به سمت ارزان کردن شهر گام برداریم، حمل و نقل عمومی را توسعه بدهیم، در مسکن‌سازی گام‌های بلندی برداریم و در عین حال در زمینه کارهای فرهنگی نیز در شهر فعال باشیم، حال مردم خوب خواهد شد. مردم تهران قانع و فهیم هستند و اگر فعالیتی در زمینه‌های مادی و معنوی از مسئولان ببینند همراهی خواهند کرد و ما در این زمینه از تمام توان خود بهره برده‌ایم و همچنان خواهیم برد. همچنین در روزهای پایانی سال، ما در زمینه زیباسازی شهر تهران بسیار فعال خواهیم شد و می‌خواهیم ظاهر شهر را عوض کنیم و این موضوع در روحیه عمومی تأثیر فراوانی خواهد داشت. ما تلاش کرده‌ایم با مردم صادق و شفاف باشیم. در پشت قبوضی که به مردم ارائه داده‌ایم. گزارش عملکرد ده سال گذشته و دو سال اخیر شهرداری آمده و حتی اگر ما در جایی عملکرد مناسبی نداشته‌ایم هم آن را ذکر کرده‌ایم. با طرح «شهردار من» تلاش کردیم مردم را در روند اداره شهر مشارکت بدهیم و طرح‌های خوبی نیز از آنها دریافت کرده‌ایم و همچنان تقاضای ما از مردم این است که در این طرح مشارکت کنند. در حوزه اقتصادی ما به دنبال آن هستیم که سطح گسترده‌ای از حضور مردم با سرمایه‌های خرد را با خود همراه کنیم و امیدواریم در این زمینه موفق باشیم.