کارشناسان خبره و صاحب نظر حوزه‌های پولی و بانکی کشور در گفت‌وگو با رادیو صدای تدبیر، دکتر عبدالناصر همتی را سرمایه ملی برای مدیریت اقتصاد کشور دانسته و به نمایندگان مجلس شورای اسلامی توصیه کرده‌اند که با دادن رأی اعتماد به وزارت اقتصاد ایشان، مسیر اصلاحات و توسعه اقتصادی ایران را هموار سازند. دکتر کامران ندری عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق با تأکید بر این نکته که عملکرد هر مدیر باید با توجه به شرایط زمانی، امکانات و اختیاراتش بررسی و نقد شود، گفته است: در زمان ریاست دکتر همتی بر بانک مرکزی، با خروج ترامپ از برجام، تحریم‌ها به اوج رسید، صادرات نفت به صفر نزدیک شد و ذخایر ارزی ایران در خارج، از دسترس خارج شد. در داخل کشور هم شیوع کرونا، ساختار سیاسی اقتصاد و عدم استقلال بانک مرکزی، اقتصاد کشور را به بن‌بست کشیده بود که در این شرایط غامض و دشوار، دکتر همتی با تدابیر مناسب، از وخیم تر شدن اوضاع جلوگیری کرد و جلوی اضمحلال اقتصاد ایران را گرفت. دکتر حمید زمان‌زاده معاون سابق و عضو هیأت علمی پژوهشکده پولی و بانکی، دکتر همتی را یک مدیر خبره مشورت پذیر توصیف می‌کند و می‌گوید: دکتر همتی از ابتدای پذیرش ریاست بانک مرکزی، با شکل دادن کمیته نقدینگی نشان داد که روحیه مشورت پذیر برای آگاهی از نظرات موافق و مخالف در مدیریت عالی بانک مرکزی را دارد. دکتر زمان‌زاده در این گفت‌وگو بخش بزرگی از ایرادهای مخالفان مدیریت دکتر همتی بر اقتصاد کشور را ناشی از ناآگاهی آنان از شرایط سال‌های ریاست ایشان در بانک مرکزی می‌داند و می‌گوید: علاوه بر مسائل داخلی ایران و فشار توأم تحریم و کرونا، در آن مقطع زمانی همه دنیا درگیر انبساط پولی و افت تولید بود تا آنجا که رشد نقدینگی در آمریکا در آن مقطع از ۵ درصد به ۲۵درصد رسیده بود. دکتر حسین محمودی‌اصل تحلیل‌گر ارشد اقتصادی و مدرس دانشگاه هم معتقد است که در دوره ریاست دکتر همتی در بانک مرکزی، با وجود معضلات و تنگناهای پیچیده جهانی و داخلی، حال و روز تولید و حاشیه سود آن خوب بود. چه است. وی افزوده است که در آن دوره، با همه محدودیت‌ها فاصله نرخ ارز نیمایی با ارز بازار آزاد بسیار اندک بود، و ریخت و پاش ارزی به اندازه دوران پس از ایشان نبود. دکتر محمودی اصل در پاسخ به یکی از ایرادات مخالفان گفته است که برخلاف ادعای برخی از نمایندگان مجلس، به گفته رئیس قوه قضائیه، تخصیص ارز خارج از عرف در پرونده چای دبش، در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ صورت گرفته و به دوره ریاست دکتر همتی ارتباط نداشته است. آگاهی از مشروح نظرات این کارشناسان اقتصادی را به علاقه‌مندان توصیه می‌کنیم.
همتی از وخیم‌تر شدن اوضاع جلوگیری کرد
دکتر کامران ندری کارشناس ارشد امور پولی و بانکی در مورد همتی و کارنامه او در بانک مرکزی معتقد است نقد عملکرد هر مدیر باید با توجه به شرایطی که در زمان او در کشور حاکم بوده است صورت بگیرد: «توجه شرایط و امکانات هر مسئول، از الزامات نقد کارنامه اوست و در مورد آقای همتی باید توجه داشت که ایشان در شرایطی زمام بانک مرکزی را بر عهده گرفت که ترامپ از برجام خارج شده بود و به گفته خودش تحریم‌های حداکثری را به ایران تحمیل کرده بود. فروش نفت به حداقل رسیده بود و ذخایر ارزی ایران در خارج از کشور به خاطر تحریم‌های پولی و بانکی در دسترس نبود. در آن شرایط به گمان من مهم‌ترین وظیقه آقای همتی این بود که از وخیم‌تر شدن اوضاع جلوگیری کند و با توجه به امکانات روسای بانک مرکزی، با توجه به عدم استقلال بانک مرکزی در ایران، به نظر می‌رسد آنچه که در پایان دوره مسئولیتش تحویل داد قابل قبول بود و بعید می‌دانم رئیس کل دیگری می‌توانست در آن شرایط کارنامه بهتری از خود به جا بگذارد. باید توجه داشته باشیم که ساختار اقتصادی کشور ما به گونه‌ای است که افراد چندان نمی‌توانند روند را تغییر دهند و در چارچوبی که اقتصاد سیاسی برای ما تعیین کرده است میزان مانور رئیس کل بانک مرکزی محدود و مشخص است و رئیس کل در این محدوده می‌تواند مثلاً پنج درصد بهتر یا بدتر عمل کند. در مورد رشد نقدینگی در سال پایانی حضور همتی در بانک مرکزی نیز باید توجه داشته باشیم که در آن سال علاوه بر تحریم کشور گرفتار کرونا هم شده بود و شرایط بسیار کمرشکن بود.»
همتی یک خبره مشورت‌پذیر است
دکتر حمید زمان‌زاده معاون سابق پژوهشکده پولی و بانکی در زمان ریاست همتی بر بانک مرکزی و عضو کنونی هیئت علمی این پژوهشکده در مورد کارنامه همتی نیز مانند ندری بر اهمیت توجه به شرایط دوران ریاست همتی بر بانک مرکزی تأکید می‌کند و می‌گوید: «وقتی نطق نمایندگان مخالف همتی در مجلس را می‌شنیدم به نظرم رسید بخش عمده‌ای از ایرادهای آنها ناشی از ناآگاهی بود. همتی از ابتدای حضور در بانک مرکزی کمیته نقدینگی را در این بانک شکل داد و در آن کمیته نشان داد که آمادگی مشورت با نخبگان از طیف‌های مختلف و شنیدن نظرات مخالف را دارد. همتی یک خبره مشورت‌پذیر است و به نظر خبرگان توجه ویژه دارد. در سال 97 که ایشان مسئولیت پذیرفت اقتصاد کشور در بدترین شرایط بود و درآمد نفتی به کمترین حد خود رسیده بود. ما همزمان درگیر تحریم و کرونا شدیم و باید توجه داشت که انبساط پولی به وجود آمده در سال 99 و در شرایط کرونا مختص به ایران نبود و یک روند جهانی محسوب می‌شد. منتقدان می‌توانند به آمارهای جهانی از فدرال رزرو آمریکا تا کشورهای اروپایی و دیگر کشورها نگاه کنند تا ببیند در سال‌های کرونا وضعیت اقتصاد دنیا و مسئله رشد نقدینگی به چه صورت بوده است. افت تولید در شرایط کرونا همه کشورها را مجبور کرد سیاست‌های پولی ویژه‌ای اتخاذ کنند و ما هم از این روند مستثنی نبودیم. در آمریکا در سال کرونا رشد نقدینگی از حدود پنج درصد به نزدیک بیست و پنج درصد رسید. اگر این نکات را در نظر بگیریم مشاهده خواهیم کرد که کارنامه همتی در بانک مرکزی موفقیت‌آمیز بوده است.»
حاشیه سود تولید در دوران همتی مناسب بود
دکتر حسین محمودی اصل مدرس دانشگاه در حوزه کسب و کار و کارشناس اقتصادی معتقد است در دوران ریاست همتی در بانک مرکزی حاشیه سود تولید بالا بوده است و حتی اگر شرایط اقتصادی کشور پیچیده بوده است دست کم تولید از ناحیه حاشیه سود ضربه نخورده است: «در دوره آقای همتی وضعیت تولید خوب بود و دست درازی به جیب تولید نمی‌شد و رانت ناشی از فاصله ارز نیمایی و ارز بازار آزاد بسیار کم بود. این موضوع باعث می‌شود که دوران مدیریت ایشان در بانک مرکزی با ادوار پس از او قابل مقایسه نباشد. به ویژه که مقطع حضور او در بانک مرکزی مقطعی ویژه و پرچالش‌تر از مقاطع بعدی بود. در دوران همتی به خلاف وضع کنونی ارزپاشی صورت نگرفت و این به خلاف وضع کنونی است که متأسفانه مجوزهایی صادر شده و ارزپاشی شدیدی صورت می‌گیرد و همزمان به شرکت‌ها و از جمله شرکت‌های دارویی به بهانه نداشته نقدینگی ارزی تعلق نمی‌گیرد. یکی از ایراداتی که نمایندگان به همتی گرفتند تخصیص ارز به چای دبش بود در صورتی که باید توجه داشت بنا به گفته رئیس قوه قضائیه تخصیص خارج از عرف و شدید ارز به این شرکت در سال‌های 1401 و 1402 صورت گرفته و اگر در دوران همتی هم ارزی به چای دبش تخصیص داده شده امری غیرمعمول و مشکوک نبوده است.»
