همان‌‌‌گونه که اشخاص حقیقی و حقوقی برای کم کردن ریسک فعالیت-های خود به شرکت‌‌‌های بیمه‌‌‌ای مراجعه می‌‌‌کنند، خود شرکت‌‌‌های بیمه‌‌‌ای نیز برای کم کردن ریسک فعالیت‌‌‌شان احتیاج به شرکت‌‌‌هایی دارند که این ریسک‌‌‌ها را بیمه کند. در دنیا این وظیفه بر عهده‌‌‌ی شرکت‌‌‌هایی قرار گرفته که با نام بیمه‌‌‌های اتکایی شناخته می‌‌‌شوند و در ایران نیز دو دهه‌‌‌ی اخیر شرکت‌‌‌هایی به طور تخصصی به فعالیت در زمینه‌‌‌ی بیمه‌‌‌ی اتکایی مشغول هستند. یکی از این شرکت‌‌‌ها بیمه‌‌‌ی اتکایی ایرانیان است. در گفت‌‌‌وگو با محمدرضا کشاورز مدیرعامل این شرکت به مفهوم بیمه‌‌‌ی اتکایی و جایگاه آن در نظام بیمه‌‌‌ی کشور پرداخته‌‌‌ایم.

تا پایان سال تعداد بیمه‌‌‌های اتکایی به هشت شرکت خواهد رسید
بیمه‌‌‌های اتکایی یا بیمه‌‌‌ی مجدد فرصتی برای شرکت‌‌‌های بیمه‌‌‌گذار فراهم می‌‌‌کنند تا این شرکت‌‌‌ها تعهدات بیمه‌‌‌ای خود را مجدداً بیمه کنند. انتخاب نام بیمه‌‌‌ی اتکایی از سوی کسانی که قواعد این نوع بیمه را در ایران تبیین کردند بسیار هوشمندانه بود چرا که بیمه‌‌‌ی اتکایی در واقع تکیه‌‌‌گاه شرکت‌‌‌های بیمه است و ریسک این شرکت‌‌‌ها را مدیریت می‌‌‌کند. بیمه‌‌‌های اتکایی به صورت تخصصی و در پروژه‌‌‌های بزرگ به فعالیت مشغول هستند و به همین دلیل به یک گروه متخصص و کارآمد برای ارزیابی ریسک نیازمند هستند. تا سال گذشته دو شرکت بیمه‌‌‌ی اتکایی در ایران مشغول به فعالیت بودند. بیمه‌‌‌ی اتکایی ایرانیان و بیمه‌‌‌ی اتکایی امین و بیمه‌‌‌ی اتکایی ایرانیان تنها شرکت ثبت شده در سرزمین اصلی بود. خوشبختانه از سال گذشته شرکت‌‌‌های دیگری نیز برای ورود به بازار بیمه‌‌‌ی اتکایی از بیمه‌‌‌ی مرکزی مجوز دریافت کردند و در حال حاضر شش شرکت بیمه‌‌‌ی اتکایی در کشور فعال است. دو شرکت دیگر نیز در حال اخذ مجوز هستند و به نظر می‌‌‌رسد تا پایان سال این دو شرکت هم فعالیت خود را شروع خواهند کرد.

تعدد بیمه‌‌‌های اتکایی بازار را رقابتی می‌‌‌کند
شرکت‌‌‌های بیمه‌‌‌ی اتکایی بر اساس نوع کار خود و سابقه‌‌‌ای که داشته‌‌‌اند مورد شناسایی شرکت‌‌‌های بیمه قرار می‌‌‌گیرند تا این شرکت‌‌‌ها با انتخاب بهترین گزینه یکی از این شرکت‌‌‌ها را برای ارائه‌‌‌ی خدمات اتکایی انتخاب کنند. تا سال گذشته چون تنها دو شرکت بیمه‌‌‌ی اتکایی فعال بودند رقابت برای بازاریابی کمتر بود ولی در شرایط فعلی که تعداد این شرکت‌‌‌ها افزایش پیدا کرده است، بالطبع شرکت‌‌‌های بیمه‌‌‌ی اتکایی نیز به امر بازاریابی توجه بیشتری خواهند داشت و با رقابتی که شکل گرفته است پویایی فعالیت در زمینه‌‌‌ی بیمه‌‌‌های اتکایی افزایش خواهد یافت. ما سعی کرده‌‌‌ایم در بیمه‌‌‌ی اتکایی ایرانیان سابقه‌‌‌ای خوب و حرفه‌‌‌ای از خود به جا بگذاریم. طی سال‌‌‌های گذشته نیز شرکت کارنامه‌‌‌ی خوبی از خود به جا گذاشته است و هم سودآوری خوبی داشته است و هم در زمینه‌‌‌ی پرداخت خسارت به سرعت عمل کرده است.

صندوق ویژه‌‌‌ی تحریم را جایگزین همکاران خارجی کردیم
هدف بیمه‌‌‌ی اتکایی توزیع جهانی ریسک است ولی با توجه به مسائل تحریمی که کشور ما با آن دست به گریبان است بخشی از وظیفه‌‌‌ی توزیع ریسک را بیمه‌‌‌ی مرکزی با تأسیس صندوق ویژه‌‌‌ی تحریم بر عهده گرفته است و خوشبختانه در ماه‌‌‌های اخیر گشایش‌‌‌هایی درباره‌‌‌ی ارتباط شرکت-های بیمه‌‌‌ی اتکایی با همکاران خارجی فراهم شده و می‌‌‌شود از این همکاران بین‌‌‌المللی هم در زمینه‌‌‌ی توزیع ریسک بیمه‌‌‌های اتکایی بهره برد.

سرمایه‌‌‌ی شرکت ظرف دو سال دو برابر خواهد شد
سهام‌‌‌دار عمده‌‌‌ی بیمه‌‌‌ی اتکایی ایرانیان شرکت بیمه‌‌‌ی پاسارگاد است. شرکت ما در حال حاضر در بورس نیز فعالیت دارد و بخشی از سهام‌‌‌داران از طریق بورس سهام شرکت را خریداری می‌‌‌کنند. سرمایه‌‌‌ی ما در حال حاضر هزار و صد و پنجاه میلیارد تومان است و این افزایش سرمایه در مجمع شرکت که ظرف چند روز گذشته شکل گرفت صورت گرفته است. پیش از آن شرکت با سرمایه‌‌‌ی هشتصد میلیارد تومان فعالیت می‌‌‌کرد. ظرف دو سال با مجوز مجمع سرمایه‌‌‌ی شرکت به هزار و ششصد میلیارد تومان خواهد رسید. سرمایه‌‌‌ی بیمه‌‌‌ی ایرانیان در طول سالیان اخیر از محل سودآوری‌‌‌اش افزایش یافته است و ما توانسته‌‌‌ایم طی چهارده سال فعالیت خود افزایش سرمایه‌‌‌ی قابل توجهی داشته باشیم. در ابتدای تأسیس در سال 1388صد و پنجاه میلیارد تومان بود. علاوه بر سرمایه‌‌‌ی شرکت، ارزش برند شرکت بیمه‌‌‌ی ایرانیان چیزی در حدود پنج هزار و پانصد میلیارد تومان است.

در شرایط تحریمی خودمان را حفظ کردیم
هر شرکتی به خودی خود برای سرمایه‌‌‌گذاری با ریسک مواجه است و برای شرکت‌‌‌های بیمه‌‌‌ای که وظیفه‌‌‌ی مدیریت ریسک شرکت‌‌‌های دیگر را برعهده دارند، ریسک‌‌‌ سرمایه‌‌‌گذاری بسیار بالاتر است. این ریسک همچنین برای شرکت‌‌‌های بیمه‌‌‌ی اتکایی نسبت به شرکت‌‌‌های بیمه‌‌‌ی مستقیم بیشتر هم هست. در چنین وضعیتی هنگامی که ما در شرایط سخت اقتصادی دست به گریبان تورم و تحریم هستیم، میزان اشتیاق به سرمایه‌‌‌گذاری در یکی از پرریسک‌‌‌ترین بخش‌‌‌های اقتصاد کمتر خواهد شد. با وجود این وضعیت اما شرکت‌‌‌های بیمه‌‌‌ی اتکایی و از جمله بیمه‌‌‌ی ایرانیان توانسته‌‌‌اند با حضور خوب خود کمترین آسیب ممکن را از شرایط تحریمی و تورمی متحمل شوند.

صنعت بیمه به درستی معرفی نشده است
صنعت بیمه با وجود سابقه‌‌‌ی بیش از هشتاد ساله‌‌‌اش چندان مناسب به جامعه معرفی نشده است. ما کماکان مشاهده می‌‌‌کنیم که مردم تفاوت میان بیمه‌‌‌های بازرگانی با بیمه‌‌‌های اجتماعی را چندان درنمی‌‌‌یابند. این موضوع و عوامل دیگری نظیر مسائل اقتصادی‌‌‌ای که با آن دست به گریبان هستیم باعث شده است که صنعت بیمه از رشد مورد انتظار دور بیفتد. یکی از مسائل و مشکلات بیمه‌‌‌های ما این است که هنوز مشخص نیست در چه قالبی می‌‌‌خواهند فعالیت کنند؟ دولتی هستند؟ خصوصی هستند؟ خصولتی هستند؟ به اعتقاد من اگر تکلیف این مسئله مشخص شود و ما به طور جدی و واقعی به سمت خصوصی‌‌‌سازی صنعت بیمه حرکت کنیم روند رشد بیمه در کشور به طرز چشم‌‌‌گیری افزایشی خواهد شد. در آن شرایط فضای رقابتی به شکل مطلوب شکل خواهد گرفت و سهام‌‌‌داران در چنین فضایی ناگزیر ثبات مدیریتی را بیش از پیش مدنظر قرار خواهند داد. واقعیت این است که متاسفانه ما در سال‌‌‌های اخیر نتوانسته‌‌‌ایم از اضافه شدن شرکت‌‌‌های بیمه به منظومه‌‌‌ی اقتصاد کشور به درستی بهره-برداری کنیم. در اقتصاد مفهومی وجود دارد با این شرح که عرضه‌‌‌ بازار را تحریک می‌‌‌کند. زمانی دستمال کاغذی در بازار نبود و مردم از دستمال پارچه‌‌‌ای استفاده می‌‌‌کردند ولی از زمانی که دستمال کاغذی به بازار آمد میزان تقاضا برای دستمال کاغذی زیاد شد. ما نتوانستیم شرکت‌‌‌های بیمه-ای را به نحوی به بازار اضافه کنیم که میزان تقاضا را در جامعه تحریک کنند و این به گمان من یکی از دلایل وضع کنونی است. ما به دنبال نوآوری نرفتیم و خدمات جدید ارائه نکردیم و علاوه بر این در زمان پرداخت خسارت چندان مناسب عمل نکردیم. همه‌‌‌ی این عوامل باعث شده است با وجود ظرفیت بازار بیمه، این بازار در شرایط کنونی وضع چندان مناسبی نداشته باشد.

تلاش می‌‌‌کنیم سرمایه‌‌‌گذاری‌‌‌های مناسبی انجام بدهیم
هر شرکت بیمه‌‌‌ای باید چشم‌‌‌اندازی برای آینده داشته باشد و قطعاً بیمه‌‌‌ی اتکایی ایرانیان نیز با سناریوهای مختلف چشم‌‌‌اندازی برای خود تعریف کرده است. یکی از چشم‌‌‌اندازهای ما این است که علاوه بر فعالیت‌‌‌های بیمه‌‌‌ای بتوانیم در عرصه‌‌‌های مختلف سرمایه‌‌‌گذاری مناسبی داشته باشیم تا سودآوری خوبی به شرکت ورود کند. در بیمه‌‌‌ها اصطلاحی وجود دارد به نام دوره‌‌‌ی سرمایه‌‌‌گذاری. این دوره به زمان میان دریافت حق بیمه و وقوع خسارت و پرداخت آن گفته می‌‌‌شود. در این دوره‌‌‌ی زمانی ما موظف هستیم طبق آئین‌‌‌نامه‌‌‌های بالادستی نهاد ناظر سرمایه‌‌‌ی وارد شده به شرکت را در حوزه‌‌‌های معین شده سرمایه‌‌‌گذاری کنیم. شرکتی که ارزیابی خوب و دقیقی از ریسک داشته باشد و در دوره‌‌‌ی سرمایه‌‌‌گذاری به خوبی عمل کند می‌‌‌تواند ورود مناسبی به بازار بیمه داشته باشد و سودآوری فراوانی را جذب کند. در دنیا به دلیل شناخت خوب از مسئله‌‌‌ی ریسک، این بیمه‌‌‌ها هستند که به تأسیس بانک رو می‌‌‌آورند و یکی از سرمایه-گذاری‌‌‌های محبوب در میان شرکت‌‌‌های بیمه‌‌‌ای تأسیس بانک است.

بزرگ‌‌‌ترین شرکت تخصصی بیمه‌‌‌ی اتکایی هستیم
تا سال گذشته شرکت بیمه‌‌‌ی اتکایی ایرانیان بعد از بیمه‌‌‌ی مرکزی که خود به عنوان یک بیمه‌‌‌ی اتکایی بزرگ مشغول به فعالیت است و بیمه‌‌‌ی ایران که مجوز فعالیت اتکایی دارد سومین شرکت بزرگ بیمه‌‌‌ی اتکایی در کشور بود و در بین شرکت‌‌‌های تخصصی اولین شرکت. بین شرکت‌‌‌هایی که به طور تخصصی به بیمه‌‌‌ی اتکایی مشغول هستند، ایرانیان پنجاه درصد بازار را در سال گذشته در اختیار داشته است.

همکاری‌‌‌های بین‌‌‌المللی در صنعت بیمه به کنترل ریسک می‌‌‌انجامد
در دنیا در طی سال تعداد زیادی شرکت بیمه تأسیس می‌‌‌شوند و تعدادی شرکت نیز ورشکسته می‌‌‌شوند و از دور خارج می‌‌‌شوند. ما باید اصل امکان ورشکستگی برای یک شرکت بیمه‌‌‌ای یا یک بانک را بپذیریم و با آن به عنوان امری که امکان وقوع ندارد برخورد نکنیم. ما به دلیل ارتباط اندک با خارج از کشور در صنعت بیمه، همواره این نگرانی را داریم که در شرایط غیرمترقبه مانند زلزله‌‌‌ی شدید و… نتوانیم ریسک منتقل شده به صنعت بیمه را کنترل کنیم. در دنیا در چنین وضعی ریسک به خارج از کشور منتقل می‌‌‌شود و همین موضوع امنیت سرمایه را بهتر و بیشتر می‌‌‌کند. ما از مسیر صندوق ویژه‌‌‌ی تحریم، بیمه‌‌‌ی مرکزی و شرکت‌‌‌های بیمه‌‌‌ی اتکایی این ریسک را کنترل می‌‌‌کنیم و بهتر است فضا برای همکاری‌‌‌های بین‌‌‌المللی هر چه بیشتر فراهم شود تا ریسک فعالیت بیمه‌‌‌ای پائین‌‌‌تر بیاید.

سودآوری پایدار را به افزایش سهم بازار ترجیح می‌‌‌دهیم
با توجه به ورود رقبای جدید، استراتژی شرکت بیمه‌‌‌ی اتکایی ایرانیان تغییر کرده و بیشتر بر مقوله‌‌‌ی سودآوری متمرکز شده است. ما الزاماً به افزایش سهم بازار نظر نداریم و بیشتر در پی سودآوری پایدار و ماندگار در شرکت هستیم و چشم‌‌‌انداز آینده‌‌‌ی شرکت بر همین پایداری و ماندگاری مبتنی است.

تعارض منافع در صنعت بیمه باید رفع شود
ما سه حوزه‌‌‌ی فعالیتی در بیمه داریم. حوزه‌‌‌ی برنامه‌‌‌ریزی و مقررات-گذاری، حوزه‌‌‌ی نظارت و حوزه‌‌‌ی اجرا. به اعتقاد من در یک وضعیت درست اگر بخواهیم بهترین دستاورد را داشته باشیم، این سه حوزه باید سه حوزه‌‌‌ی جدا از یکدیگر باشند ولی در حال حاضر بیمه‌‌‌ی مرکزی در هر سه‌‌‌ی این حوزه‌‌‌ها فعال است. اگر من بخواهم به عنوان یک پیشنهاد امری را با دست‌‌‌اندرکاران بالادستی صنعت بیمه طرح کنم، پیشنهادم این خواهد بود که تعارض منافع ناشی از این امر را حل بکنند. از اساس تعارض منافع یکی از مشکلات اساسی ما در اقتصاد کشور است و هر جا توانسته‌‌‌ایم تعارض منافع را حل کنیم نتایج بهترین کسب کرده‌‌‌ایم.